علت تاخیر در گفتار کودکان

علت تاخیر در تکلم کودکان و تاخیر رشد زبان و گفتار یکی از جنبه های تاخیر رشدی عمومی در کودکان است. سن شروع و تکامل این مهارت مانند سایر مهارت های رشدی، می تواند برای هر کودک متفاوت باشد. مشکلات گفتار و زبان متفاوت از هم هستند، اما اغلب با یکدیگر همپوشانی دارند. به همین روی، تشخیص دقیق آن به عهده متخصصین گفتاردرمانی است.

کسب اطلاعاتی درباره رشد گفتار و زبان می تواند به والدین کمک کند تا درک صحیحی از وضعیت کودک خود داشته باشند. یکی از راه های کسب این اطلاعات، ارتباط با کادر حرفه ای مرکز گفتاردرمانی شرق تهران است. برای آگاهی از نحوه تشخیص، پیگیری و درمان این نقص رشدی در ادامه با ما همراه باشید.

چه زمانی کودک تاخیر در گفتار دارد؟

همانطور که گفته شد، نقایص گفتاری و زبانی با یکدیگر متفاوت هستند. به طور مثال کودکی با تاخیر زبانی کلمات را به خوبی بیان می کند اما مشکل او در استفاده از آن هاست. در صورتی که کودک با تأخیر گفتاری در بیان افکار، عقاید و احساسات خود و درک آن ها توسط سایرین دچار مشکل است. تاخیر در تکلم کودکان و تاخیر رشد زبان و گفتار، علائم و نشانه هایی دارد که با توجه به رفتار کودک می توان متوجه آن ها شد.

نوزادی که به صداهای اطراف واکنش نشان نداده یا از خود صدایی تولید نکند باید فوراً توسط پزشک معاینه شود. تشخیص به موقع و پیگیری درمان، مهم ترین اقدام اولیه برای جلوگیری از بروز مشکلات بعدی است. در صورت مشاهده هر یک از موارد زیر در کودک، باید سریعاً با پزشک یا متخصصین مرکز توانبخشی همراه در شرق تهران تماس گرفت:

• در سن ۱۲ ماهگی: کودک از حرکاتی مانند اشاره و یا اصلاحاً بای بای کردن استفاده نمی کند.
• در سن ۱۸ ماهگی: کودک برای برقراری ارتباط، حرکات را بر استفاده از صداها ترجیح دهد. کودک در تقلید کردن از صداها دچار مشکل است. او همچنین قادر به درک درخواست های شفاهی ساده نیز نیست.
• در سن ۲ سالگی: هر کدام از موارد ذکر شده ممکن است نشانه تاخیر در رشد زبان و گفتار باشند. بنابراین با دقت به این موارد توجه کنید. کودک فقط می تواند گفتار یا رفتار دیگران را تقلید کند. یعنی خود نمی تواند کلمات یا عباراتی را تولید کند. او فقط برخی از اصوات یا کلمات را تکرار می کند. بنابراین نمی تواند از گفتار برای برقراری ارتباطی بیشتر از رفع نیازهای ضروری استفاده کند. کودک قادر به پیروی از دستور العمل های ساده نیست. همچنین ممکن است از بینی کودک صدای غیرمعمول یا خشنی شنیده شود.

چه دلایلی باعث تاخیر در گفتار و تکلم کودکان می شود

برای بررسی علت تاخیر در تکلم کودکان باید به این نکته توجه کنید که عوامل مختلف منجر به این مشکل می شوند. مانند عوامل روانشناختی، محیطی و فیزیولوژیکی. در ادامه به برخی از مهم ترین دلایل اشاره می کنیم:

1- عوامل فیزیکی تاخیر در تکلم کودکان

این عوامل شامل مشکلات شنوایی، اختلالات عصب شناختی که در عملکرد مغز مشکلاتی وجود دارد، مانند فلج مغزی و اختلالات طیف اوتیسم. همچنین مشکلات دهانی مانند شکاف کام یا ضعف در عضلات زبان و دهان که تولید صداها و کلمات را دشوار می کند.

2- عوامل محیطی، علت تاخیر تکلم در کودکان

عواملی مانند محیط دو یا چند زبانه و همچنین کمبود تعامل اجتماعی کودک با خانواده و اطرافیان، ممکن است موجب دیرتر یاد گرفتن مهارت های گفتاری در کودک باشد. توجه داشته باشید که نداشتن ارتباط کلامی کافی با والدین یا مراقبین هم می تواند سرغت یادگیری زبان را کاهش دهد.

3- علت تاخیر در تکلم کودکان و عوامل ژنتیکی و روانی

برخی از کودکان به دلیل تاخیر در رشد یا حتی تجربه رویدادهای ناخوشایند و اضطراب به ناتوانی گفتاری مبتلا می شوند.

4-اختلالات گفتار و زبان، علت تاخیر در تکلم کودکان

اختلالات عصبی مانند آپراکسی کلامی کودکان و همچنین اختلال زبان بیانی که توانایی برنامه ریزی و اجرای حرکات مورد نیاز برای بیان کلمات و جملات را برای کودکان دشوار می کند، یکی دیگر از دلایل تاخیر تکلم در کودکان است. همچنین کودک ممکن است در درک زبان گفتاری هم مشکل داشته باشد.

در هر صورت، هرگونه تاخیر را با پزشک و گفتار درمانگرمطرح کنید. توجه داشته باشید که ارزیابی های زودهنگام می تواند از تشدید مشکلات جلوگیری کند.

علائم تاخیر گفتار در کودکان

علت تاخیر در تکلم کودکان می تواند بسته به سن، سطح رشد و نوع مشکل گفتاری متفاوت باشد. برخی از علائم بسیار شایع عبارتند از:

علت تاخیر در تکلم کودکان در سنین مختلف

تا ۱۲ ماهگی:

• عدم بروز اصوات و صداهای گفتاری از قبیل غرغر کردن
• واکنش نداشتن به صداها یا تغییر تن صدا
• ناتوانی در استفاده از صداها یا اشاره‌ها برای برقراری ارتباط

۱۲ تا ۱۸ ماهگی:

• ناتوانی در بیان کلمات ساده مانند “مامان” یا “بابا”
• عدم اشاره به اشیاء یا افراد مورد علاقه
• محدودیتدر صداهای تولیدی یا کلمات ساده

۱۸ تا ۲۴ ماهگی:

• داشتن واژگان محدود (کمتر از ۲۰ کلمه در ۱۸ ماهگی)
• مشکلاتی در ترکیب کلمات یا ناتوانی در بیان جملات ساده
• ناتوانی در تقلید یا تکرار صداها و کلمات والدین

۲ تا ۳ سالگی:

• عدم توانایی در ساختن جملات ساده ۲ تا ۳ کلمه‌ای
• اشتباهات مکرر در تلفظ حروف
• عدم علاقه به ارتباط با دیگران یا بازی‌های اجتماعی.

همچنین، کودکانی که به تاخیر گفتار مبتلا هستند می توانند برای برقراری ارتباط از روش های دیگری هم استفاده کنند که در ادامه به برخی از آن ها اشاره کرده ایم:

• اشاره کردن به جای صحبت کردن
• ایجاد صداهای نامفهوم یا بی معنی
• استفاده از حرکات بدن به جای کلمات
• عدم توجه یا واکنش به صداها (ممکن است نشانه اختلال شنوایی باشد)
• مشکلات رفتاری، مانند پرخاشگری و ناآرامی در هنگام تلاش برای برقراری ارتباط
• عم برقراری ارتباط چشمی یا بی علاقگی به تعامل با دیگران (ممکن است نشانه اوتیسم باشد)

نحوه تشخیص تاخیر در تکلم کودک

علت تاخیر در تکلم کودکان بایستی توسط پزشک یا گفتاردرمانگران مورد بررسی قرار بگیرد. در این صورت اگر فکر می کنید فرزند شما به چنین اختلالی مبتلا شده است، بهتر است با افراد زیر در این زمینه صحبت کنید:

• مربیان و معلمان در مرکز مراقبت از کودک، پیش دبستانی یا مدرسه
• متخصص آسب شناس گفتار و زبان (گفتاردرمانگر)
• متخصص نوایی سنجی
• متخصص اطفال یا پزشک عمومی
• روانپزشک یا روانشناس
• متخصص سلامت کودک و خانواده

به این ترتیب، اگر شما متوجه شده اید که مشکل اصلی فرزندتان در عدم درک زبان و فقدان استفاده از گفتار است، بهتر است با آسیب شناس گفتار مشورت نمایید. گفتاردرمانگران معمولاً با استفاده از تست های زبانی و نحوه استفاده کودک از کلمات و پاسخ به درخواست ها، سوالات یا دستورات، ارزیابی های خود را انجام می دهند.

بر اساس تجربه، تست ها بر راه های مختلف ارتباط کلامی و غیر کلامی متمرکز هستند. همچنین، گفتار درمانگران از معیارهای استاندارد هم برای سنجش علت تاخیر در کودکان استفاده می کنند. در این صورت اگر فکر می کنید کودک شما کم شنوا است یا دارای اختلال شنوایی است، بهتراست شنوایی کودک خود را با مراجعه به متخصص شنوایی سنجی بررسی کنید.

روش های درمانی برای بهبود تکلم کودکان

گفتار درمانی، اولین اقدام برای درمان تاخیر در گفتار کودکان است. اگر علت تاخیر در تکلم کودکان تنها تاخیر در رشد باشد، این درمان می تواند معالجه ای بسیار موثر باشد. البته که این درمان چشم اندازی عالی ارائه می دهد. فراموش نکنید با مداخله زودهنگام، کودک شما این امکان را پیدا می کند که تا زمان ورود به مدرسه گفتاری عالی داشته باشد.

اگر علت تاخیر در تکلم کودکان هم چیز دیگری باشد، باز هم گفتاردرمانی می تواند به عنوانی بخشی از درمان کلی موثر باشد. متخصص مرکز گفتار درمانی در شرق تهران، با فرزند شما کار کرده و حتی به شما هم آموزش می دهد که چگونه به فرزند خود کمک کنید.

از طرف دیگر، باید توجه داشته باشید که تاخیر در گفتار و زبان در سن 2.5 تا 5 سالگی می تواند منجر به ایجاد مشکلاتی در خواندن کودک در دبستان ایجاد کند. پس تاخیر گفتار می تواند به بروز مشکلاتی در رفتار و معاشرت کودک ایجاد کند. طبق صلاحدید پزشک، کودک 3 ساله شما ممکن است تا قبل از آغاز مدرسه، مداخلات اولیه را دریافت کند.

علت تاخیر در گفتار کودکان ممکن است به دلیل بیماری نهفته یا همراه با یک اختلال دیگر باشد، پس مهم است که به آن هم رسیدگی شود. به عنوان مثال:

• کاردرمانی در اختلال یادگیری، تاخیر در گفتار و زبان، کاردرمانی شکاف کام
• درمان مشکلات شنوایی
• اصلاح مشکلات زبان یا دهان
• فیزیوتراپی
• مدیریت اختلالات عصبی
• درمان تحلیل رفتار کاربردی (ABA)

تاثیر گفتاردرمانی بر گفتار

همان طور که قبلاً اشاره کردیم، گفتاردرمانگران متخصصانی هستند که برنامه های درمانی را به صورت سفارشی و ویژه برای بهبود مهارت های زبانی کودک طراحی می کنند. در ادامه به روش های گفتار درمانی و تاتیز آن بری گفتار پرداخته ایم:

• بازی های زبانی شامل تلفظ کلمات، ساخت جملات و بیان افکار می شوند.
• تمرینات تقویت دهانی که برای تقویت عضلات دهان، لب ها و زبان مفید هستند.
• تشویق به تقلید که در این روش کودک تشویق می شود صداها و کلمات ساده را تکرار کند.
• اصلاح تلفظ که به کودک در شناسایی و اصلاح اشتباهات تلفظی کمک می کند.
• داستان گویی و تصویر سازی که در آن از کتاب ها و تصاویر برای تقویت واژگان و درک مفاهیم زبانی استفاده می کند.

علت تاخیر در تکلم کودکان و نقش والدین در درمان

والدین نقش بسیار مهمی در کمک به کودکانی که مشکلات گفتاری یا زبانی دارند، ایفاء می‌کنند. در اینجا به روش هایی برای تشویق گسترش مهارت های گفتاری و زبانی کودکان در خانه اشاره می کنیم:

• بر برقراری ارتباط تمرکز کنید. با کودک خود صحبت کنید، شعر بخوانید، و تقلید او از صدا و حرکات را تشویق کنید.
• برای کودک خود کتاب بخوانید. کتاب هایی ساده و مصور که با سن کودک متناسب هستند تهیه کنید. هرچه کتاب ها جذاب تر باشند، هنگام نام بردن تصاویر درون آن کودک با رغبت بیشتری همکاری می کند.
• از موقعیت های روزمره بهره ببرید. متخصصین کلینیک گفتاردرمانی شرق تهران توصیه می کنند در رابطه با فعالیت های روزمره خود با کودک صحبت کنید. مثلاً مواد غذایی موجود در فروشگاه را برای او نام ببرید. در حال آشپزی یا تمیز کردن یک اتاق، به کودک توضیح دهید که در حال انجام چه کاری هستید. اشیاء اطراف خانه را به او نشان دهید. توضیحات را برای کودک ساده کنید، اما از “حرف زدن بچگانه” بپرهیزید.

شناسایی علت تاخیر در تکلم کودکان و درمان تأخیر در رشد زبان و گفتار، در مراحل اولیه، بهترین نتیجه را در پی خواهد داشت. لازم است والدین یا مراقبان کودک نسبت به رفتارها و عکس العمل های او هشیار باشند. در این صورت می توانند کوچک ترین واکنش غیر عادی را تشخیص داده و هرچه سریع تر به کمک کودک دارای تاخیر در رشد زبان و گفتار خود بشتابند.

مرکز گفتاردرمانی کودکان در شرق تهران

مرکز گفتاردرمانی در شرق تهران (خیابان دماوند) با در نظر داشتن این که کودک در هر مرحله به چه حد از گفتار و کلام باید رسیده باشد؛ کودک را مورد ارزیابی قرار می‌دهد. گفتار درمانگر تفاوت های شخصی و فردی کودکان در صحبت کردن را نیز مدنظر قرار می‌دهد. در صورتی که تشخیص دهد نگرانی والدین بی مورد است، آنها را از این موضوع آگاه می کند. در غیر این صورت با توجه به عوامل مرتبط با فرد برنامه درمانی را تنظیم و اجرا می‌کند.

توجه داشته باشید که پس از ارزیابی اگر کودک نیاز به برنامه و تمرینات گفتار درمانی داشته باشد، این برنامه به صورت اختصاصی برای کودک تدوین و اعلام می شود. آن چه باید به آن توجه داشته باشید، روند مداوم و منظم در پیگیری برنامه است. گفتار درمانی بایستی منظم و طبق برنامه انجام شود تا اثرات مطلوب مورد نیاز حاصل شود. به هر روی، برای تماس، دریافت مشاوره یا نوبت از کلینیک گفتاردرمانی شرق تهران می توانید از طریق شماره های تلفن درج شده در وب سایت اقدام نمایید.

نتیجه گیری

در این مقاله به علت تاخیر در گفتار کودکان پرداختیم و گفتیم که کودک شما با توجه به شرایط، سن و سطح تاخیر در گفتار و زبان توسط گفتار درمانگر ارزیابی می شود. پس ممکن است کودکی برای درمان تاخیرهای زبانی با چالش های بیشتری روبرو شود. اما در هر حال، با پیگیری درمان، تاخیر در رشد زبان بهبود یافته و استقلال کودک در آینده تضمین می شود.

اگر برای کودکتان تاخیر زبانی تشخیص داده شده، مهم است که درمان را سریع تر آغاز کنید. درمان های زود هنگام از بروز سایر مشکلات مانند مشکلات اجتماعی، عاطفی و یادگیری پیشگیری می کنند.