آرامش کودکان بیش فعال با راهکارها و آموزش تکنیک های عملی رفتاری امکان پذیر است و موجب می شود تا کودکان ADHD از رفتارهای پرخطر اجتناب کنند. آرام کردن این کودکان کاری است که اغلب خانواده ها در انجام آن ناتوانند و غالباً سبب دردسر و ناراحتی برای خود کودک و اعضای خانواده می شود. کودکان بیش فعال به سبب مشکلاتی که دارند معمولاً در ساکت و ساکن ماندن مشکل دارند. ما در ادامه راه حل های مناسبی را برای حفظ آرامش این کودکان ارائه می دهیم. با ما همراه بمانید.
شناخت علائم بیش فعالی در کودکان
اختلال تمرکز یا بیش فعالی، نوعی از اختلالات رشدی است که در دوران کودکی بروز می کند و متاسفانه شیوع آن روز به روز هم بیشتر می شود. امکان این که این بیماری تا بزرگسالی همراه فرد باشد بسیار زیاد است. کودکان مبتلا به این اختلال بسیار پرجنب و جوش هستند، اختلال تمرکز داشته و حرکات تکانشی انجام می دهند. این کودکان در حفظ آرامش خود مشکل داشته و نمی توانند خود را کنترل کنند.
بروز بیش فعالی می تواند علت های مختلفی داشته باشد ازجمله: وزن کم نوزاد در هنگام تولد، استرس مادر در دوران بارداری، ورود عفونت به بدن نوزاد در هنگام تولد و حتی اختلالات زیستی و شیمیایی در مغز کودکان هم از دیگر علل بروز اختلال بیش فعالی در کودکان ذکر شده است. اگر بخواهیم به علائم این اختلال اشاره کنیم، موارد زیر بیشترین گزارش را داشته اند:
- عدم آرامش کودکان بیش فعال در صندلی
- بی قراری یا ضربه زدن به دست یا پاها
- وقتی که انتظار داریم ساکن بمانند، صندلی خود را ترک می کنند.
- دویدن به اطراف یا بالا رفتن در شرایط نامناسب
- در حال حرکت طوری حرکت می کنند که انگار با موتورسیکلت هدایت می شوند.
- قادر به بازی یا شرکت در فعالیت های اوقات فراغت نیستند. (عدم حفظ آرامش)
- بیش از حد حرف می زنند.
- دشواری در انتظار نوبت آن ها
- قطع صحبت یا دخالت در کار دیگران
اختلال در عملکرد خانه و مدرسه از پیامدهای شایع در اختلال نقص توجه و بیش فعالی است. همچنین آرام کردن کودکان بیش فعال بسیار مشکل است. پس تکنیک هایی که متخصصین با توجه به نیاز، شرایط کودک و ارزیابی کودک توسط پزشک متخصص و درمانگر در مراکز توانبخشی توصیه می شوند، بسیار راهگشا و کارآمد هستند.
چرا آرامش برای کودکان بیش فعال مهم است؟
اگر بخواهیم به علائم بیش فعالی در کودکان اشاره کنیم، بی قراری،گم کردن وسایل، بی توجهی و عدم تمرکز که می تواند والدین را کلافه کند، از مهم ترین علائم هستند. دقت داشته باشید که اگر این نقص (اختلال بیش فعالی و کمبود توجه) تا سن خاصی ادامه یافته و درمان نشود، امکان این که در بزرگسالی کودک را به سمت رفتارهای پرخطر سوق دهد بسیار است.
بسیاری از والدین هرچند فرزندشان چنین علائمی دارند، روش های بسیاری را برای برخورد امتحان کرده اند اما هنوز نمی دانند که بهترین رفتار در مواجهه با کودکی که با بیش فعالی دست و پنجه نرم می کند، کدام است. طبق تحقیقات، نشان داده شده است که همواره سطحی از بیش فعالی برای کودکان در سن رشد در نظر گرفته می شود. البته تا زمانی که خود و دیگران آسیب نزنند.
به گفته محققان، آرامش کودکان بیش فعال امری ضروری است و بایستی همواره در نظر گرفته شود. با تکنیک های حفظ آرامش در این کودکان می توان مشکل انجام تکالیف مدرسه، قلدری در مدرسه، برقراری ارتباط با دیگران و انجام کارهای خانه را به خوبی مدیریت کرد. فراموش نکنید همواره نکات مثبت کودک را برجسته کنید. هر کودکی منحصر به فرد است و باید از مقایسه کودک خود با دیگر همسالان خودداری کنید. کودکان ADHD و بیش فعال هم می توانند در مسیر موفقیت گام بردارند.
راهکارهای عملی برای ایجاد آرامش در کودکان بیش فعال
بهترين راه ها براي آرام كردن كودك مبتلا به ADHD و كمك به حفظ آرامش کودکان بیش فعال در دستيابي به موفقيت چيست؟ در ادامه 7 روش موثر را آموزش می دهیم.
1. آرامش کودکان بیش فعال ؛ دستورالعمل ها را دنبال کنید
اگر كودك شما به ADHD مبتلا شده و درمان را شروع كرده است، به عنوان پدر و مادر وظيفه شماست كه توصيه ها را دنبال كنيد. اگر تجويز دارو برای شما و كودكتان بهترين است، ثبات و پايداری در آن بسيار اهميت دارد. مهم است بدانيد كه مشكل است بتوانیم بگوييم وقتي درمان كودك به صورت پراكنده انجام مي شود آيا موثر است یا نه؟
همچنين اهميت دارد اگر در مورد انتخاب دارو و عواض جانبی آن نگرانی داريد، با دكتر كودك صحبت كنيد. در اين دوران، اهميت دارد كه برای كودكتان خدمات ديگری مانند آموزش والدين، گروه هاي مهارت های اجتماعي، و تراپي ها (درمان ها) را جستجو كنيد تا به کودک در بهبود علائم اختلال كمك شود.
2. آرام کردن کودکان بیش فعال ؛ در فرزند پروری خود ثبات داشته باشيد
دقيقاً همانطور كه شما مي بايست در اجرای دستورالعمل های درمانی محكم باشيد، لازم است در خانه نيز محكم و با ثبات باشيد. كودكان مبتلا به ADHD، در محيط های با ثبات موفق هستند. اين بدان معناست كه در خانه می بايست يك حس ساختار و روتين وجود داشته باشد. ممكن است شما متوجه شده باشيد كه بيش فعالی در دوران بی برنامگی و بي ساختاري بدتر مي شود.
به این معنا که بدون نظارت، بيش فعالی ممكن است بيش از حد افزايش يابد. شما مي توانيد با ايجاد روتين هايی با درجه ای از انعطاف، فرصت های كمتری را برای تشديد بيش فعالی ايجاد كنيد. یعنی حفظ آرامش کودکان بیش فعال یکی از اصول بسیار مهم است. با گذشت زمان، یک ساختار پایدار می تواند به رفتارهای سالم تبدیل شود. اين روش، كودك شما را برای توانايی مديريت بيش فعالی آماده می كند. در حالي كه نيازی نیست همه جزییات را مدیریت کنید، لازم است انضباط قابل قبولی را اعمال کنید.
3. آرام کردن کودکان بیش فعال ؛ تكاليف را از فعاليت ها تفكيك كنيد
بی‌نتیجه است، از یک فرد مبتلا به ADHD بخواهیم برای یک مدت معین آرام بنشیند و ساکت بماند. برای كمك به موفقيت و حفظ آرامش کودکان بیش فعال، بهتر است فعاليت هايی كه نياز به آرامش دارند را در مقاطعي از زمان تفكيك كنيم. اگر كودك شما تنها مي تواند چند دقيقه انجام دادن تكليف را تحمل كند، از او بخواهيد هر چقدر از تكليف را كه مي تواند در آن دقايق انجام دهد.
در ادامه كار، كودك مي تواند يك زمان استراحت سه دقيقه ای برای كشش، جست و خيز كردن به اطراف يا هر آنچه كه خودش تصميم بگيرد، داشته باشد قبل از آن كه دوباره برای چند دقيقه ديگر بنشيند. اين روش اطمينان می دهد كه خود زمان نشستن او بهره وری دارد، تا این که با حركات جنبشی و شاد پر شود.
4. آرام کردن کودکان بیش فعال ؛ شكل دهی به رفتار
شكل دهی به رفتار، يك روش روانشناسی مورد استفاده در رفتار درمانی و درمان شناختي-رفتاری تلقی می شود. در شكل دهي، شما رفتار را به صورت پايه مي پذيريد و بر روی تغييرات كوچك با استفاده از تقويت كننده كار مي كنيد. اگر بخواهيد شكل دهي را در مثال قبلي در مورد تكليف بگنجانيد، بايد با شش دقيقه تكليف، استراحت، هفت دقيقه تكليف، استراحت، هشت دقيقه تكليف شروع كنيد تا وقتي كه تكاليف كودك تمام شود.
وقتي كودكتان زمان مشخصي را برای فعالیت های منظمی به انجام رساند، به او جايزه دهيد. جايزه ها مي توانند كلمات محبت آميز، بغل كردن، مقدار كمي پول، يا يك فعاليت سرگرم كننده بعد از تكليف باشند. اين روند كودكتان را قادر مي سازد تا دوره های طولاني تری از فعاليت های مورد نظر را با احساس مثبت انجام دهد. با ثبات و پيگيری، اين زمان ها طولاني و طولاني تر مي شوند.
5. به كودكان اجازه دهيد تكان بخورند و جنب و جوش داشته باشند
به كودك خود اجازه دهيد درحالي كه مشغول انجام كارهایی است كه نياز به صبر زياد دارد، تحرك و جنب و جوش هم داشته باشد. حفظ آرامش کودکان بیش فعال و در عین حال اجازه دادن به كودك برای بازی با يك اسباب بازی كوچك، يك تكه لباس، اسباب بازی فيجت (آرامش بخش) مانند فيجت كيوب (مكعب آرامش بخش) مي تواند در بهبود توجه و تمركز كودك كمك كند و همزمان سطح فعاليت او را كاهش دهد.
6. اجازه دهيد كودكتان قبل از انجام تكاليف سنگين، بازی كند
كودك شما ممكن است بهتر عمل كند، اگر به او اجازه دهید انرژی اضافی را از طريق بازی بسوزاند، قبل از آن كه از او بخواهید تا برای چند دقيقه آرام بنشيند. به عنوان مثال، اگر كودكتان تمام روز را نشسته و انرژی خود را نگه داشته است، انجام دادن تكاليف به محض رسيدن به خانه، ممكن است نتيجه ای نداشته باشد. در عوض، در ابتدا كه كودك به خانه می رسد، برخي از فعاليت های بدني و سرگرم كننده را برای او پيدا كنيد. اجازه دادن به كودك برای بازی به مدت نيم ساعت ممكن است تمركز بر روی تكاليف را موثرتر و مفيد تر كند.
7. آرام کردن کودکان بیش فعال ؛ به كودكان در تمرين ريلكس كردن كمك كنيد
يادگيری، تمرين و آموزش در مورد تكنيك های ريلكس كردن، ممكن است به افزايش آگاهی و درك از بدن، احساسات، رفتارها و كنترل و آرامش کودکان بيش فعال كمك كند. این تمرین ها می توانند توسط افراد متخصص مانند کاردرمانگرها با توجه به نیاز کودک طراحی و ارائه شوند.
نقش تغذیه در آرامش کودکان بیش فعال
مدیریت علائم اصلی در بیش فعالی می تواند با دارو امکان پذیر باشد، اما دارو تنها راه درمان نیست. یعنی می توان با استفاده از درمان های خانگی و رژیم های تغذیه ای و تغییرات سبک زندگی به این کودکان کمک کرد. البته برای اثربخشی بیشتر بایستی والدین و مراقبین صبر و حوصله داشته و از برنامه حمایت کنند. فراموش نکنید رژیم غذایی نامناسب، علائم را تشدید می کند.
به این ترتیب، تشدید علائم می تواند موجب آزار کودک و اطرافیان شود. پس بهتر است رژیم غذایی مناسبی را برای حفظ آرامش کودک بیش فعال رعایت کنید. توصیه شده است به جای این که داروی جدیدی برای کودک تهیه کنید، رژیم غذایی خاصی برای کودکان در نظر بگیرید. مثلاً غذاهای فرآری شده مانند انواع فست فود، آدامس، چیپس و شکر باید از برنامه غذایی کودک با اختلال ADHD حذف شود.
همچنین مصرف شکلات و کره را به حداقل برسانید. به جای آن بهتر است غذاهای بدون سالیسیلات را در برنامه غذایی بگنجانید. مواد غذایی مانند توت، پودر چیلی، انگور، هلو، آلو و گوجه فرنگی موجب تحریک کودکان شده و رفتارهای مرتبط با بیش فعالی را افزایش می دهند. همچنین بهتر است زمان بندی و برنامه مناسب غذایی داشته باشید. توصیه شده است فاصله بین وعده های غذایی نباید زیاد باشد. از میوه ها و سبزیجات در میان وعده ها استفاده کنید. از پرخوری کودکان هم خودداری کنید.
نکته مهم دیگر این که: رژیم غذایی کودکان بیش فعال بایستی حاوی مقادیر بیشتری از ویتامین ها و مواد معدنی مانند منیزیم، روی، کلسیم، ال کارنتین و ب 6 باشد. فراموش نکنید بدون مشورت با پزشک کاری نکنید. حتماً برای استفاده از مکمل های دارویی طبق تجویز و دستور پزشک عمل کنید.
تکنیک های رفتاری برای کمک به آرامش کودکان بیش فعال
در ادامه به 7 مورد از بهترین تکنیک های رفتاری برای ایجاد آرامش کودکان بیش فعال اشاره می کنیم:
1.الگوی رفتاری والدین و مراقبین
بی شک، فرزند شما کاری را انجام می دهد که شما انجام می دهید. یعنی کودکان برای رفتار در دنیای بیرون، از رفتار والدین الگو می گیرند. پس رفتار خودتان برای راهنمایی فرزندتان، الگو خواهد بود. اگر می خواهید فرزندتان با صدای بلند صحبت نکند، باید شما همیشه صدایتان را در حد معقول نگه دارید. فراموش نکنید آن چه کودک شما می آموزد، آن چیزی است که شما به آن عمل می کنید.
2.بروز صادقانه احساسات
حتماً به فرزند خود نشان دهید که رفتارش چه در تاثیری در شما می گذارد. والدین برای فرزندان مانند آینه هستند. او احساسات و رفتار شما را دریافت و بازتاب می کند. پس احساسات فرزندتان از خود شما تاثیر خواهد گرفت. از طرفی در سن 3 سالگی کودک قادر است احساسات خود را به طور واقعی نشان دهد. مثلاً وقتی شما می گویید “من از زندگی خسته شده ام”، به کودک این امکان را می دهید که زندگی را از دیدگاه شما تماشا کند. پس انتخاب دقیق جملات را فراموش نکنید.
3.حفظ آرامش کودکان بیش فعال با تقویت رفتارهای مثبت
حتماً کار خوب فرزندتان را تشویق کنید و اگر به گونه ای رفتار کرد که مورد پسند شما بود، او را تشویق کنید. اگر به موقع تکالیفش را انجام داد، به او بگویید که به داشتن چنین فرزندی افتخار می کنید.
4.شنونده خوبی باشید
شنونده خوب بودن یکی از راه های کنترل و ایجاد آرامش کودکان بیش فعال است. کودک برای این که نمی تواند عقایدش را به خوبی مطرح کند گاهی دچار ناامیدی می شود. می توانید به راحتی با یک جمله ساده او را از این ناامیدی نجات دهید. به او بگویید که “او را درک می کنید و می دانید چه احساسی دارد”. با این جملات می توانید او را از کشمکش های درونی نجات دهید. همچنین به او ثابت می کنید که عقاید او برایتان قابل احترام است.
5.مرزبندی های مشخص و دقیق
همیشه بین خود و فرزندتان مرزهای مشخصی قرار دهید. حتماً قبل از این که در امور شخصی فرزندتان دخالت کنید از خود او بپرسید. به این ترتیب، از بروز کشمکش های درونی و احساسات ناهنجار با درخواست ها و دستورالعمل ها و پاسخ های منفی جلوگیری می کنید. به فرزند خود نزدیک شوید و در هنگام صحبت های جدی به او اجازه دهید تا از آهنگ صدای شما آن چه را فکر می کنید را دریافت کند. جلوی او دوستانه زانو بزنید و اجازه بدهید تا بر آن چیزی که مورد نظر شماست تمرکز کند. به این ترتیب لازم نیست با اجبار او را وادار به کاری کنید.
6.نه به معنای نه!
کودک باید بداند که با داد و فریاد نمی توان کاری را پیش برد. زمانی که با فریاد چیزی را می خواهد اگر به او توجه کنید، بیشتر به این کار تشویق می شود. پس آرام و خونسرد بگویید نه! به معنی نه! پس تحت هیچ شرایطی این کار را برای او انجام ندهید. اگر طبق خواسته او عمل کنید، او عادت می کند و برای هر درخواستی ناله و شکایت می کند. سپس در نهایت هم موفق می شود! باید به کودک خود یاد بدهید که قوی باشد.
7.آموزش مسئولیت پذیری
فراموش نکنید به کودک خود اجازه و فرصت تجربه و مسئولیت پذیری بدهید. باید مسئولیت رفتارش را به خود او واگذار کنید. ضمناً اجازه دهید تا مراحل طبیعی رشد رفتاری را تجربه کند. لازم نیست همواره مسئولیت هایش را به او گوشزد کنید. زمانی که به او توجه زیادی می کنید، حس مسئولیت پذیری را از او می گیرید. اجازه بدهید فرزندتان خودش به نتایج منطقی و مطلوب برسد.
به عبارت دیگر بهتر است از انتقاد دائمی بپرهیزید و کارهای ساده را به او محول کنید. همیشه لبخند را به فرزندتان هدیه بدهید و با او شوخی کنید. شوخی های ساده می تواند شادی و لبخند را برای فرزندتان به ارمغان بیاورد.
آیا دارودرمانی می تواند به آرامش کودکان بیش فعال کمک کند؟
داروها می توانند به درمان و کنترل علائم بیماری کمک کنند. درواقع، استفاده از داروها و انواع تراپی مانند کاردرمانی، رفتار درمانی و گفتار درمانی در کنار یکدیگر می توانند به آرامش کودگان بیش فعال کمک کرده تا زندگی موفق تری داشته باشند. قطعاً برای یافتن بهترین دارو و همچنین دوز مناسب نیاز به زمان خواهید داشت. نظارت منظم و تعامل با پزشک و درمانگر متخصص به فرزند شما کمک می کند تا بهترین درمان را دریافت کند.
حتی اگر آماده دارو درمانی برای فرزندتان نیستید می توانید با کمک از رفتار درمانی یا روان درمانی تا میزان زیادی از ناآرامی های کودک خود بکاهید. نکته دیگر این که در دارو درمانی حتماً به عوارض داروها توجه کافی داشته و کاملاً طبق دستور پزشک عمل کنید. درواقع، درمان بیش فعالی با یک برنامه از پیش تعیین شده پیش نمی رود. به این معنا که هر کودکی با توجه به علائم، ممکن است به درمان های مختلفی نیاز داشته باشد. در برخی کودکان، دارو درمانی به خوبی جواب می دهد و در برخی دیگر باید از روش های درمانی دیگر مانند رفتار درمانی استفاده کرد.
سخن آخر
در این مطلب به علائم و راهکارها و تکنیک های آرام کردن کودکان بیش فعال پرداختیم. در صورتی که علائم اختلال نقص توجه و تمرکز و بیش فعالی را در کودک خود مشاهده کردید به پزشک مراجعه کنید. توجه داشته باشید که عدم درمان به موقع بیش فعالی کودکان می تواند رفتارهای ناهنجار و پرخطر بزرگسالی را به همراه داشته باشد. اگر شرق تهران هستید، در صورت نیاز به کاردرمانی و یا گفتاردرمانی جهت مشاوره، دریافت خدمات حضوری و آنلاین، با ما تماس بگیرید.
بدون دیدگاه