اختلال هماهنگی حرکتی در کودکان زیادی دیده می شود و مشکلات فراوانی را برای آنها ایجاد می کند. این اختلال مزمن (DCD) عصبی به دلیل انتقال ناقص پیام های مغزی می تواند بر مهارت های هماهنگی و حرکتی تاثیر منفی بگذارد. این اختلال که می تواند در هر دوره و سنی، فعالیت های روزمره فرد را دچار مشکل می کند. بی شک، درمان اختلالات هماهنگی لازم و ضروری است. در این مقاله به نکات مهمی در خصوص این اختلال و نشانه های آن و راه های تشخیص و درمان می پردازیم. همچنین کلینیک کاردرمانی و گفتاردرمانی همراه در شرق تهران را که به صورت اختصاصی به درمان این اختلال می پردازد را هم معرفی می کنیم. پس تا انتهای مطلب همراه ما باشید.
اختلال هماهنگی حرکتی چیست؟
هماهنگی حرکتی، اصطلاحی است که برای توصیف حرکاتی که به وسیله ی بیشتر از یک اندام بدن انجام می شود، به کار می رود. در واقع، معیاری است که توانایی ما را در استفاده از عضلات، مفاصل، اعصاب و سایر اعضای بدن مان در کنار هم برای انجام یک فعالیت می سنجد. مثلاً، برای برداشتن یک خودکار، حرکت های بازو، شانه، دست ها و انگشتان باید باهم هماهنگ باشند.
هنگامی که کاردرمانی اختلال هماهنگی حرکتی بخواهد توانایی های حرکتی فرد را طی یک فعالیت ارزیابی کند، هماهنگی حرکتی یکی از ویژگی هایی است که آن را مدنظر قرار می دهد. مواردی مانند قوام عضل ، کنترل دو طرفه بدن و کنترل وضعیتی ممکن است بر هماهنگی حرکتی فرد تأثیر بگذارد. اختلال هماهنگی حرکتی می تواند دلایلی مانند ناتوانی های جسمی، اختلالات عصبی یا… داشته باشد. تشخیص به موقع و درمان اختلال هماهنگی حرکتی، نقش موثری در بهبود این افراد بازی می کند.
به چه علت دچار اختلال هماهنگی حرکتی می شویم؟
علل دقیق اختلال هماهنگی حرکتی تاکنون به طور کامل مشخص نیست. اما برخی از عوامل مانند عوامل ژنتیکی، مشکلات دوران بارداری، زایمان و آسیب های مغزی از عوامل زمینه ساز در بروز این اختلال نقش مهمی دارند. در کودکان، اختلال هماهنگی رشد، تا حد زیادی به ژنتیک بستگی دارد. سابقه خانوادگی هم در بروز اختلال تاخیر هماهنگی در رشد در کودکان، می تواند احتمال ابتلای کودک به این اختلال را افزایش دهد. توجه داشته باشید که این کودکان به کاردرمانی تاخیر در رشد نیازمند هستند.
علائم و نشانه های داشتن اختلال حرکتی
دست و پا چلفتی بودن یا همان خام دستی و ناهماهنگی های حرکات در کودکانی که به اختلال هماهنگی حرکتی مبتلا هستند، بسیار بارز است و از نظر رشد حرکتی هم از هم سالان خود عقب هستند. بنابراین، انجام کارهای روزمره و فعالیت های این دسته از کودکان با دشواری همراه است . اغلب این کودکان بر اثر زمین خوردن های مکرر، بر روی بدن خود کبودی های متعدد دارند. دیگر علائمی که می توان در کودکان مبتلا به اختلال هماهنگی حرکتی مشاهده نمود، عبارتند از:
- کندی رشد مهارت های کاربردی لباس پوشیدن، آراستگی ظاهری و بهداشت شخصی.
- کندی رشد در مهارت های خوردن غذا و علاقه به خوردن غذاهای نرم و آبکی و روان به جای غذاهای جامد با اشکال و بافت های مختلف.
- کندی رشد مهارت های ظریف انگشتان مانند نگهداشتن، برداشتن اشیاء.
- کندی در رشد مهارت مرتبط با غذا خوردن مانند استفاده از قاشق و چنگال، استفاده از نی و ضعف در نوشیدن از لیوان و فنجان.
- مشکلاتی در هماهنگی دو دست با یکدیگر، از قبیل گرفتن و پرتاب کردن توپ.
- رشد آهسته مهارت های پیچیده مانند شنا کردن، دوچرخه سواری و اسکوتر سواری.
- دستخط بد که در کودکان از علائم بسیار رایج است.
- مشکلات تحصیلی مانند انجام ندادن تکالیف و عدم یادگیری آموزش جسمانی.
- عدم هماهنگی در مهارت های حرکتی مانند پریدن، لی لی کردن، دویدن و بالا رفتن از موانع.
- رشد آهسته در مهارت های استفاده از ابزارهایی مانند مداد، قیچی و خط کش.
روش های تشخیص این اختلال
برای تشخیص اختلال هماهنگی حرکتی ابتدا بایستی پزشک، عدم وجود سایر اختلالات عصبی مانند ام اس، بیماری پارکینسون و بیماری فلج مغزی را هم تایید کند. پس از آن، مراحل رشد حرکتی کودک مانند خزیدن، بلند شدن و زمان کسب این مهارت ها را هم ارزیابی کند. ارزیابی و تشخیص اختلال هماهنگی رشد DCD بر اساس چهار معیار زیر تعیین می شود که عبارتند از:
- با وجود این که هوش کودک متناسب با سنش طبیعی است، اما هماهنگی حرکتی او بسیار پایین است.
- اختلال هماهنگی رشد در کودکانی که به طور هم زمان، ناتوانی ذهنی یا رشدی دیگری دارند، بیشتر تاثیرگذار است.
- مشکلات حرکتی و هماهنگی ناشی از سایر بیماری ها در کودک قابل تشخیص نیست.
- مشکلاتی که کودک با هماهنگی یا برنامه ریزی حرکتی تجربه می کمد، زندگی روزمره کودک را هم دچار اختلال می کند.
چنانچه وجود سایر مشکلات عصبی مشاهده نگردد، این نشانه ها، اختلال در کودک را تایید می کنند. این اختلال اغلب توسط متخصصن مرکز کاردرمانی در خیابان دماوند تشخیص داده می شود. در مرحله بعدی هم برای افزایش مهارت های حرکتی توسط کاردرمانگر برنامه ریزی های دقیق انجام داده می شود.
روش های درمان اختلال هماهنگی حرکتی
همان طور که که قبلاً اشاره کردیم، کودکان با سرعت های متفاوت، مهارت های حرکتی را کسب می کنند. پس برای ارزیابی و مقایسه مهارت های حرکتی کودک با هم سالان خود نیاز است از استانداردهای موجود استفاده کینم. کودکانی که مهارت های حرکتی شان از یک سطح خاص پایین تر است و مشکلات تکاملی دیگری هم ندارند، به عنوان کودکان با اختلال هماهنگی رشدی تشخیص داده می شوند و باید درمان شوند.
کاردرمانگر مجرب می تواند از مهارت های تخصصی استفاده کرده و کودک را ارزیابی کند. پس از ارزیابی هم مشخص می شود که کودک در کدام حوزه از فعالیت های رزوانه زندگی دچار مشکل است. سپس از تکنیک ها و راه کارهای خاص به درمان و مدیریت مواردی مانند عدم تعادل و هماهنگی، عدم اعتماد به نفس، عدم رشد مهارت های حرکتی ظریف، عدم رشد مهارت های حرکتی درشت، مشکلات مربوط به دستخط و اختلال مهارت های بینایی – ادراکی استفاده می کند.
کلیه درمان ها با شدت بالا یا مشاوره های ساده به خانواده ها و ارائه راه کار به معلمین برای اجراء در کلاس درس در حیطه کار کاردرمانگر است. در برخی موارد هم دارودرمانی می تواند به درمان اختلال هماهنگی حرکتی کمک کند اما برای اثربخشی هرچه بیشتر، بهتر است در کنار سایر رویکردها و درمان ها باشد.
نقش کاردرمانی و گفتاردرمانی در این اختلال
هماهنگی حرکتی در چارچوب دو گروه بزرگ از حرکات اندام ها، یعنی حرکات درشت(حرکات کلی تر مثل دویدن، پریدن، پرتاب توپ و…) و حرکات ظریف(حرکاتی با جزئیات بیشتر مثل نوشتن، نقاشی کشیدن، بستن بند کفش و…) تاثیر خود را می گذارد. کاردرمانی اختلالات هماهنگی حرکتی در شرق تهران در مرکز کاردرمانی خیابان دماوند تهران به این موارد می پرازد.
حال تصور کنید فردی دچار یک اختلال در این زمینه باشد؛ مثلاً دستانش بلرزد! در این حالت قادر نخواهد بود بسیاری از فعالیت های روزمره خود را به خوبی انجام دهد و چه بسا اصلاً نتواند یکسری فعالیت ها را انجام دهد. مثلا نمی تواند روی کاغذ بنویسد، یا لیوان آب را بدون ریختن بخشی از آب داخلش به بیرون، از روی میز بردارد!
یک متخصص کاردرمانی اختلال هماهنگی حرکتی می تواند روش هایی برای سازگارکردن محیط هایی مانند خانه، محل کار یا مدرسه برای بهبود شرایط فرد به کار ببندد. مثلاً، برای افراد با مشکل تعادلی، نصب کفی های بدون لغزش یا نرده ها میتواند به ایمنی و استقلال فرد در محیط کمک کند. برای افرادی که ویلچر دارند، برای دسترسی بهتر، میتوان کلیدهای لامپ اتاق را به پایین منتقل کرد. همچنین می توان پهنای درب هر اتاق را کمی افزایش داد تا ویلچر براحتی از آن عبور نماید
اختلالات حرکتی می تواند پاهای فرد را هم درگیر کند و موجب قدم های نامتناسب و تلو تلو خوردن حین گام برداشتن گردد. اینجاست که فرد باید از خدمات کاردرمانی شرق تهران در درمان اختلال هماهنگی حرکتی تهران بهره مند گردد. همچنین در کلینیک گفتاردرمانی خیابان دماوند در شرق تهران، برای افرادی که مبتلا به اختلال گفتار و زبان و اختلال بلع هستند، برنامه های جداگانه درمانی بر اساس نیاز و شدت بیماری فرد تنظیم و ارائه می گردد.
مرکز توانبخشی شرق تهران
مداخلات کاردرمانی بطور منحصربه فرد می تواند ارائه شود؛ این مداخلات شامل یکسری تکنیک ها می شود که به فرد کمک می کند تا مهارت های لازم برای سازگاری با مشکلات هماهنگی حرکتی را کسب کند. همچنین کاردرمانی می تواند از یک سری وسیله های جبرانی و کمکی برای راه رفتن مثل ویلچر یا واکر یا برای غذا خوردن مثل لیوان های درز دار، چاقوهای دسته کلفت و کارد و چنگال سنگین بهره ببرد که بسته به تشخیص کاردرمانی شرق تهران، توصیه می گردد. البته برای فعالیت های دیگر، وسیله های تطابقی دیگری موجود است.
در مرکز توانبخشی همراه در شرق تهران، در محیطی آرام و با کادری مجرب، متشکل از پزشکان، متخصصان، کاردرمانگران و گفتاردرمانگران آموزش دیده فعالیت می کنند. ساکنین محترم در شرق تهران، برای استفاده از خدمات مشاوره با کادر تخصصی در محیطی امن، به همراه انواع وسایل کمک آموزشی مدرن در این مرکز از طریق وب سایت و شماره تلفن های درج شده اقدام نمایید.
نتیجه گیری
اختلال DCD یا اختلال هماهنگی حرکتی که یکی از اختلالات عصبی است، می تواند بر هماهنگی و مهارت های حرکتی فرد اثر گذاشته و آن را کاهش دهد. اگرچه این اختلال مادام العمر است، اما کاردرمانی تاثیر بسزایی در افزایش مهارت و هماهنگی های حرکتی فرد دارد. کاردرمانی می تواند روند یادگیری را بهبود بخشد. اما نکته ای که باید توجه داشته باشید این است که، هرگونه اختلال در هماهنگی حرکتی نمی تواند ناشی از این اختلال باشد. پس باید سایر اختلالات عصبی را هم در نظر گرفت.
بدون دیدگاه