آپراکسی چیست؟ علل بروز آن و روش های درمانی آن کدام است؟ این اختلال عصبی بر قدرت انجام حرکات آموخته شده، حتی در صورت وجود توانایی جسمی و تمایل به انجام آن به حرکت مورد نظر، تاثیر می گذارد. لازم به ذکر است که این بیماری (Apraxia) بر حرکات دست و انگشتان تا حرکات پیچیده تر مانند صحبت کردن یا حرکت چشم را تحت تاثیر قرار می دهد. این امر به دلیل ایجاد اختلال در برنامه ریزی حرکتی بر روی انجام حرکات دقیق و هدفمند و در نهایت بر زندگی روزمره افراد تاثیرات منفی در پی دارد. در این مطلب به علل و نشانه های این اختلال می پردازیم و روش های درمانی را بررسی می کنیم. با ما همراه بمانید.
اختلال آپراکسی چیست؟
اختلال آپراکسی با ایجاد ناتوانی در انجام حرکات شناخته می شود. در این اختلال گرچه دستور کارها برای فرد قابل درک است و تمایل برای انجام حرکت وجود دارد، اما ناتوانی در انجام آن ها بروز می کند. این بیماران به طور معمول در تامین نیازهای زندگی روزمره دچار مشکل است. این عدم برنامه ریزی عملکردی می تواند در گفتار و تکلم فرد بروز کند.
همچنین ایجاد ناهماهنگی در حرکات صورت و دهان بیمار را در پی دارد. مداخلات حرفه ای برنامه ریزی شده می تواند در بازآموزی نحوه فعالیت های روزمره به این بیماران کمک کند. این مداخلات توسط متخصصین در مراکز تخصصی توانبخشی مانند کاردرمانی و گفتار درمانی کلینیک همراه در شرق تهران با راه حل هایی که بسیار تخصصی هستند پیشنهاد و طراحی می شوند. یادآور می شویم که این اختلال، عدم ناهماهنگی های مختلفی در زمینه های عملکردی ایجاد می کند که در ادامه به آن ها می پردازیم.
انواع آپراکسی
انواع آپراکسی چیست؟ این اختلال به طرق مختلف می تواند بدن افراد مبتلا را تحت تاثیر خود قرار می دهد. در ادامه، انواع آپراکسی که بیشتر شایع هستند را بررسی می کنیم.
آپراکسی گفتاری
افرادی که به آپراکسی دهانی یا کلامی مبتلا هستند، حرکات لازم به برای گفتار را چالش برانگیز می دانند. حتی این بیماران ممکن است در تولید صدا و ریتم گفتار هم مشکلاتی داشته باشند. در آپراکسی گفتاری، فرد قادر به صحبت کردن نیست زیرا حرکت زبان و دهان برای صحبت کردن، غیرممکن یا بسیار دشوار است. آپراکسی گفتار می تواند یا از بدو تولد باشد که در بیشتر موارد با درمان های صحیح بهبود پیدا می کند. نوع دیگر هم آپراکسی اکتسابی گفتار است که در همه افراد در گروه های سنی مختلف دیده می شود.
اختلال آپراکسی حرکتی
افرادی که مبتلا به آپراکسی حرکتی اندام هستند (limb-kinetic) قادر به استفاده از انگشت ها، بازو یا پاها برای انجام حرکات دقیق، ظریف و هماهنگ نیستند. افرادی که به آپراکسی حرکتی اندام مبتلا هستند، گرچه طرز استفاده از وسایلی مانند پیچ گوشتی را می دانند و در گذشته با آن کار کرده اند ،اما در حال حاضر توانایی انجام همان حرکت را ندارند. در آپراکسی حرکتی شاهد هستیم که فرد بیمار در انجام کارهایی مانند حمام کردن، لباس پوشیدن، غذا خوردن و انجام حرکات پیاپی مشکل دارد.
آپراکسی ساختاری
در افرادی که مبتلا به آپراکسی ساختاری هستند، کپی، ترسیم، ساخت چهره های هندسی یا ساخت نمودارهای ساده بسیار مشکل است. سایر انواع دیگر آپراکسی چیست؟ قطعاً می توانیم به انواع دیگری از آپراکسی هم اشاره کنیم که افراد می توانند به آن ها مبتلا باشند:
آپراکسی حرکتی – فکری
(Ideomotor) یا آپراکسی فکری – حرکتی موجب می شود که فرد قادر به اجرای دستور کلامی برای کپی کردن حرکات دیگران یا پیروی از پیشنهادات برای حرکات را نداشته باشد.
آپراکسی چیست؟ | آپراکسی مفهومی
آپراکسی مفهومی (Conceptual) شبیه آپراکسی فکری – حرکتی است. این افراد قادر نیستند کارهایی که نیاز به بیش از یک مرحله دارند را انجام دهند.
آپراکسی اندیشه ای
در (Ideational) یا آپراکسی اندیشه ای، افراد قادر نیستند یک حرکت خاص را برنامه ریزی کنند. مثلا ًلباس پوشیدن برای این افراد بسیار دشوار است.
اختلال آپراکسی بوکوفاشیل
این بیماران (آپراکسی صورت – دهان) قادر به انجام حرکات با صورت و لب ها نیستند.
اختلال آپراکسی چشمی – حرکتی
این بیماری، چشم ها را تحت تاثیر قرار داده و افرادی که به این نوع آپراکسی مبتلا هستند در انجام حرکات چشم با فرمان مشکل دارند.
علائم آپراکسی چیست؟
علامت اصلی آپراکسی را می توانیم در عدم توانایی انجام حرکات ساده جستجو کنیم. افراد مبتلا به این اختلال از بدن خود به صورت کامل می توانند استفاده کنند و دستورات حرکت را هم می توانند درک کنند. این بیماران کنترل و هماهنگی حرکات ارادی برایشان دشوار است. لازم به ذکر است این بیماران ممکن است آسیب مغزی هم داشته باشند که منجر به آفازی (نقص زبان که توانایی درک و استفاده صحیح از کلمات را کاهش می دهد) می شود.
آپراکسی به چه دلیلی بوجود میاد؟
توجه داشته باشید اختلال آپراکسی چیست و چه زمانی اتفاق می افتد؟ این اختلال زمانی اتفاق می افتد که مناطق خاصی از نیمکره های مغز نمی توانند به درستی کار کنند. این اختلال ممکن است کارکرد مناطقی از مسیرهای عصبی را که می توانند خاطرات حرکات یادگرفته شده را ذخیره کنند را مختل کند. فردی که به آپراکسی مبتلا شده است نمی توانند به این اطلاعات دسترسی پیدا کنند. آپراکسی به دلیل آسیب دیدگی سر یا بیماری که مغز را تحت تاثیر خود قرار می دهد هم اتفاق بیافتد. مانند:
- زوال عقل
- سکته مغزی
- تومورها
- ضربه به سر
- تحلیل گانگلیون کورتیکوبازال
در بیشتر افراد مسن، به دلایل بیماری های عصبی مانند سکته مغزی و زوال عقل، آپراسکی شیوع بالاتری دارد. به طور مثال اگر فردی به دلیل تورم ناشی از سکته مغزی به آپراکسی مبتلا شده باشد، این احتمال وجود دارد که طی چند هفته بهبودی پیدا کند. فراموش نکنید آپراکسی می تواند اختلال ژنتیکی هم باشد. اگر نوزاد در هنگام تولید دچار آپراکسی شود، احتمال این که مشکلاتی در سیستم عصبی مرکزی داشته باشد بسیار زیاد است.
چگونگی تشخیص آپراکسی کودکان
برای تشخیص این بیماری، پزشک حتماً سابقه پزشکی فرد را به صورت کامل بررسی خواهد کرد. همچنین تمام علائم توسط پزشک در نظر گرفته می شود و هر علت زمینه ای هم مورد بررسی قرار می گیرد. ممکن است در این مرحله پزشک به دنبال رد بیماری های مشابه مانند آفازی، ضعف حرکتی یا دیس پراکسی باشد. در مرحله بعدی پزشک آزمایش های مختلفی را برای ارزیابی انجام می دهد، ازجمله:
- نحوه مشارکت و عملکرد افراد در فعالیت های ویژه
- ارتباطات کلامی و غیرکلامی
- توانایی شنیدن و گوش دادن
- هماهنگی
آزمایش ها ممکن است شامل مواردی مانند تست های بدنی برای اندازه گیری مهارت های حرکتی و هماهنگی باشد. همچنین آزمون های زبانی برای بررسی توانایی های درک دستورات هم انجام می شوند.
روش های درمان آپراکسی چیست؟
بیماران همواره در مواجهه با پزشک خود می پرسند آپراکسی چیست؟ ابتدا پزشک با طرح سوالات و توضیحاتی به بیمار درخصوص این اختلال توضیحاتی می دهد. سپس بیماران پس از تشخیص برای هر نوع بیماری که منجر به آپراکسی شود و یا به دلایل بیماری های زمینه ای تحت درمان قرار می گیرند. کاردرمانی و فیزیوتراپی بی شک می تواند به بهبود علائم کمک کند. البته روش های درمانی شامل موارد زیادی ازچمله موارد ذکر شده است:
- یادگیری استفاده از قلم و کاغذ یا کامپیوتر برای بیان و ابراز خود
- ایجاد صداها با تکرار و تمرین حرکات همراه
- کار بر روی ریتم های گفتاری با استفاده از بشکن زدن یا مترونوم
فراموش نکنید جلسات منظم تک نفره با گفتاردرمانگر می تواند علائم آپراکسی را بهبود بخشد. این تکنیک ها و روش ها که توسط گفتاردرمانگر طراحی می شوند شامل موارد زیر هستند:
- یادگیری نحوه حرکت دادن عضلات دهان که منجر به ایجاد و تولید صداهای خاص می شود.
- یادگیری زبان اشاره برای استفاده افرادی که در گفتار مشکل دارند.
- استفاده و به کارگیری تمام حواس برای کمک به گفتار، برای مثال گوش دادن به صداهای ضبط شده و استفاده از آیینه برای مشاهده و یادگیری چگونگی ایجاد صدا با دهان
در ادامه به توضیحاتی در خصوص گفتاردرمانی برای کودکان و بزرگسالان می پردازیم که می تواند در پاسخ به سوال اختلال آپراکسی چیست؟ و چگونه می توان آن را درمان کرد؟ راهگشا باشد.
مرکز کاردرمانی و گفتاردرمانی شرق تهران
کودکان یا بزرگسالانی که مبتلا به آپراکسی هستند باید بتوانند در طول زندگی خود این اختلال را مدیریت کنند. برنامه های آموزش خاص و فیزیوتراپی، گفتاردرمانی و کاردرمانی که مراکز توانبخشی مانند مرکز توانبخشی همراه در شرق تهران طراحی و تدوین می شوند به افراد کمک می کنند که با آپراکسی بتوانند زندگی بهتر و راحت تری را تجربه کنند.
افرادی که به اختلال آپراکسی شدید مبتلا هستنند ممکن است نتوانند به طور مستقل زندگی کنند. پس برای انجام کارهای روزانه نیاز به کمک دیگران دارند. هدف گفتاردرمانی و کاردرمانی در مرکز همراه شرق تهران، بهبود و استقلال افراد مبتلا به آپراکسی برای پیشبرد زندگی شخصی و اجتماعی شان است. برای مشاوره های تخصصی می توانید با شماره تلفن های مرکز توانبخشی همراه در شرق تهران تماس گرفته یا از طریق وب سایت اقدام نمایید.
سخن آخر
در این مقاله به انواع اختلالات گفتاری از جمله آپراکسی اشاره کردیم. تلاش کردیم به سوال اختلال آپراکسی چیست؟ پاسخ بدهیم و علت ها و نشانه های آن را هم بررسی کردیم. همچنین به نقش روش های درمان در این بیماری پرداختیم. آینده افراد مبتلا به آپراکسی می تواند با توجه به شرایط فردی آن ها متفاوت باشد.
به طور مثال اگر فردی به دلیل سکته مغزی دچار آپراکسی شده باشد، با کاهش یا برطرف شدن علائم بیماری، بهبود خواهد یافت. اما یادآور می شویم که با گذشت زمان ممکن است عده ای به شرایط قبلی خود برگردند و عده ای دیگر بهبود کمتری پیدا کنند. در هر حال با حمایت صحیح و استفاده از خدمات گفتاردرمانی می توان این بیماری را مدیریت کرد. نیاز به اقدامت سریع و زودهنگام شانس بهبودی افراد مبتلا به آپراکسی را چندین برابر می کند.
[…] با مشکل مواجه شود، بنابراین کودک بایستی توسط متخصصین گفتاردرمانی مورد ارزیابی دقیق و کامل دهانی قرار بگیرد و در صورت […]