دیس آرتری (دیس آرتزی) چیست؟ علائم و درمان آن

دیس آرتری می تواند زندگی افراد بسیاری را تحت تاثیر قرار بدهد. این اختلال ناشناخته، موضوعی است که افراد زیادی با آن درگیر هستند و با این اختلال زندگی می کنند. شاید با افرادی مواجه شده اید که در حین صحبت کردن، ناگهان متوجه می شوند که کلمات به درستی از دهانشان خارج نمی شود. صدای نامفهوم و آرامی داشته و حتی نزدیک ترین افراد هم نمی توانند گفتار آن ها را درک کنند.

به این ترتیب، دیس آرتزی موضوعی است که نیازمند آگاهی بیشتر است. سوالی که این جا مطرح است این است که، آیا افراد مبتلا به این اختلال می توانند با آن مقابله کرده و زندگی بهتری داشته باشند؟ آیا رویکردهای نوآورانه و جدید برای درمان نیاز است یا درمان های موجود کافی هستند؟ برای درک بیشتر از این اختلال، در این مقاله با ما همراه باشید تا علل، علائم و روش های درمانی را بررسی کنیم.

دیس آرتری چیست؟

ما برای گفتگو از بسیاری از عضلات استفاده می کنیم. اینها شامل عضلات صورت، لب ها، زبان و حنجره و همچنین عضلات تنفسی هستند. وقتی این عضلات ضعیف هستند صحبت کردن دشوارتر است. دیزآرتری  هنگامی اتفاق می افتد که فرد به دلیل آسیب مغزی، عضلات ضعیفی داشته باشد. این یک اختلال گفتاری حرکتی است و می تواند خفیف یا شدید باشد.

بیماران با این اختلال ممکن است تغییراتی در صدای خود حس کنند که به نظرشان صدا گرفته یا خیشومی باشد. دیس آرتری می تواند با سایر مشکلات گفتاری و زبانی نیز اتفاق بیافتد. به عبارتی دیگر دیزآرتزی یک اختلال حرکتی گفتار است که از آسیب عصبی اجزاء حرکتی سیستم حرکتی- گفتاری ناشی می شود.

تفاوت دیس آرتری با سایر اختلالات گفتاری

توجه کنید که این اختلال با تولید ضعیف واج ها مشخص می شود و ارتباطی با مشکلات درکی زبان ندارد. هر یک از زیر سیستم های گفتاری (تنفس، آوایی، تشدید، زیر و بمی و تولید) می تواند تحت تأثیر قرار گیرد که منجر به کاهش وضوح گفتار می شود. آسیب عصبی به دلیل آسیب در سیستم عصبی مرکزی یا محیطی ممکن است منجر به ضعف، فلجی یا عدم هماهنگی سیستم حرکتی- گفتاری شود و دیزآرتری را ایجاد کند.

گفتنی است، این تأثیرات به نوبه خود مانع کنترل زبان،حنجره، لب ها یا ریه ها می شود. به عنوان مثال، مشکلات بلع (دیسفاژی) نیز اغلب در مبتلایان به این اختلال وجود دارد. دیزآرتری شامل اختلالات گفتاری ناشی از ناهنجاری های ساختاری، مانند شکاف کام نیست و نباید با آپراکسی گفتار اشتباه گرفته شود که به مشکلات در جنبه برنامه ریزی و برنامه ریزی سیستم گفتار حرکتی اشاره دارد.

انواع دیس آرتری ها

این بیماری (Dysarthria) بسته به این که کدام یک از بخش های سیستم عصبی درگیر باشند، متفاوت است. انواع دیس آرتری عبارتند از دیس آرتری محیطی، دیس آرتری مرکزی. همچنین این اختلال می تواند تکاملی یا اکتسابی باشد.

دیس آرتری مرکزی

دیس آرتزی مرکزی زمانی رخ می دهد که آسیب وارد شده به مغز بر توانایی فرد در کنترل عضلات گفتاری تاثیر گذاشته باشد. این نوع از اختلال، اغلب ناشی از شرایطی مانند تومورهای مغزی، سکته مغزی یا آسیب های مغزی تروماتیک است. افراد مبتلا به این اختلال ممکن است در کنترل عضلانی که برای تلفظ کلمات استفاده می شوند مشکل داشته باشند. همچنین این مشکل موجب گفتاری آهسته، کشیده یا نامفهوم می شود.

دیس آرتزی محیطی

از طرف دیگر، دیزآرتزی محیطی در اثر آسیب های ناشی از آسیب به عضلات یا اعصاب کنترل کننده عضلات مورد نیاز برای گفتار ایجاد می شود. از سوی دیگر، Dysarthria محیطی می تواند به دلیل آسیب به اعصاب محیطی که به ماهیچه های گفتار می رسند، ایجاد شود. میاستنی گراویس (myasthenia gravis)، فلج بل (Bell’s palsy) یا حتی سایر اختلالات عصبی هم می توانند منجر به دیس آرتری محیطی شوند. در چنین شرایطی است که فرد ممکن است در حرکت دادن لب ها، فک یا زبان دچار مشکل شده و مشکلاتی شبیه دیزآرتزی مرکزی بودجود می آید.

دیزآرتریا تکاملی

این مشکل در نتیجه آسیب مغزی قبل از تولد، هنگام تولد یا در اوایل دوران کودکی رخ می دهد. به طور مثال، (cerebral palsy) یا فلج مغزی، یکی از شرایطی است که موجب Dysarthria تکاملی می شود. کودکانی که با این شرایط مواجه هستند، احتمال دارد از همان ابتدا با مشکلات گفتاری مواجه شده و نیاز به درمان های گفتاری و فیزیکی هم داشته باشند تا بتوانند روند درمان را طی کرده و بهبود یابند.

Dysarthria اکتسابی

این نوع اختلال هم در نتیجه آسیب عصبی یا مغزی پس از تولد رخ می دهد. عواملی مانند آسیب های تروماتیک به سر،  سکته های مغزی یا بیماری های عصبی از عوامل بروز این اختلال هستند. البته این نوع از دیس آرتری می تواند ناگهانی یا تدریجی باشد و نیاز به توانبخشی در مراکزی مانند کلینیک توانبخشی همراه در شرق تهران داشته باشند تا بتوانند مهارت های گفتاری خود را بازیابی کنند.

علت ایجاد دیس آرتری

گفتار فلجی یا دیس آرتزی، همان طور که اشاره کردیمف یک اختلال گفتاری است که در اثر ضعف یا فلج عضلات گفتاری ایجاد می شود. این اختلال که اثر قابل توجهی بر زندگی فرد می گذارد؛ برقراری ارتباط او با دیگران را هم دستخوش تغییر می کند. البته همان طور که گفته شد، مشکلات عصبی یا آسیب به عضلات کنترل کننده گفتار، سبب بروز این مشکل می شوند. در ادامه به علل ایجاد Dysarthria می پردازیم:

• بیماری های دژنراتیو مانند پارکینسون و اسکلروز چندگانه (MS)
• تومورهای مغزی
• عفونت ها و التهاب ها
• سکته های مغزی
• آسیب های مغزی تروماتیک
• بیماری های عصبی – عضلانی

علائم دیس آرتری

از علائم این اختلال می توان به گفتاری مبهم که درک آن دشوار است، آرام صحبت کردن و همچنین برعکس آن سرعت گفتار بالا اشاره کرد. البته علائم این بیماری می تواند بسته به شدت و محل آسیب متفاوت باشد. اما در ادامه به مهم ترین علائم مشترک این اختلال گفتاری اشاره می کنیم:

• خستگی ناشی از گفتار
• مشکلات تلفظ
• ناتوانی در کنترل عضلات گفتاری
• نقص در ریتم و آهنگ گفتار
• آهستگی گفتار (کشیدن کلمات)
• تغییراتی در حجم صدا

نحوه تشخیص دیس آرتری

اختلال گفتار یا دیس آرتری بایستی توسط پزشک و با پرسیدن سوالاتی در مورد سابقه پزشکی بیمار و معاینه های فیزیکی آغاز شود. در ادامه، امکان دارد که آسیب شناس گفتار هم به ارزیابی بیمار بپردازد. با این کار، میزان و شدت مشکل فرد ارزیابی و تعیین می شود. این متخصصان ،همچنین به بررسی توانایی تنفس و حرکت لب ها، عضلات صورت و زبان هم می پردازند.

از طرف دیگر، احتمال دارد فرد بیمار به انجام برخی وظایف حرکتی و گفتاری نیاز داشته باشد تا توانایی های گفتاری وی به طور کامل ارزیابی شوند. این وظایف شامل کارهایی مانند فوت کردن شمع، تکرار کلمات و جملات، آواز خواندن، بیرون آوردن زبان و گاز گرفتن لب پایینی هستند. مطمئن باشید که این ارزیابی ها به تشخیص دقیق تر و برنامه ریزی مناسب برای درمان ضروری هستند.

سایر روش های تشخیص Dysarthria

در پی مواردی که عنوان کردیم، امکان دارد آزمایشاتی هم توسط پزشک تجویز شوند که عبارتند از:

• MRI یا سی تی اسکن از گردن و مغز
• ارزیابی های مربوط به توانایی بلع
• الکترومیوگرافی (EMG)
• آزمایش خون

تاثیر گفتاردرمانی بر دیس آرتری

گفتار درمانی، یکی از روش های موثر در بهبود بیماران مبتلا به این اختلال است. تمرینات منظم و هدایت شده توسط گفتاردرمانان متخصص، منرجب ه تقویت عضلات ضعیف یا فلج شده دهان، گلو و فک می شوند. این تمرینات که شامل روش های مختلفی هستند، برای بهبود تلفظ، وضوح گفتار و کنترل تنفس طراحی می شوند. به عنوان مثال، تمرینات تنفسی، آموزش تکنیک های مکث در هنگام صحبت کردن و تکرار جملات و کلمات می توانند به طور قابل توجهی گفتار فرد را بهبود بخشند.

از تاثیرات و مزایای گفتار درمانی دیس آرتری در مرکز خیابان دماوند، می توان به افزایش اعتماد به نفس در برقراری ارتباط اشاره کرد. یعنی زمانی که مهارت گفتاری فرد مبتلا با تمرین و تکرار رو بهبد می رود، فرد در تعاملات اجتماعی و حرفه ای خود احساس راحت تری پیدا می کند. حتی گفتاردرمانی می تواند به ارتقاء شغلی و بهبود روابط کاری افراد دیس آرتزی هم کمک کند.

در مواقعی که گفتار بهبود نمی یابد یا محدودیت هایی برای فرد وجود داردف گفتاردرمانان به خوبی می توانند به افراد آموزش بدهند که چگونه از ابزارها و روش های جایگزین مانند نوشتن یا استفاده از نرم افزارهای تشخیص گفتار بهره ببرند. این استراتژی ها به افراد کمک می کنند تا با وجود مشکلات گفتاری، همچنان قادر باشند با دیگران ارتباط موثر برقرار و آن را حفظ کنند.

نتیجه گیری

در این مطلب سعی کردیم اطلاعات مفیدی در مورد دیس آرتری و علل بروز و علائم آن در اختیار شما قرار دهیم. همچنین به کلینیک توانبخشی همراه شرق تهران به عنوان مرکزی معتبر در زمینه گفتار درمانی در خیابان دماوند اشاره کردیم. این مرکز با متخصصان کاردرمانی و گفتاردرمانی، از بهترین و جدیدترین روش ها و متدهای درمانی برای کمک به بازآفرینی توانایی گفتاری افراد مبتلا به دیزآرتزی کمک می گیرد.