اسپوندیلیت آنکیلوزان بر روی تحرک فرد به طور جدی اثرات نامطلوبی به جای می گذارد. پس در ابتدا بایستی به ارزیابی فرد در همه زمینه ها پرداخته شود. کاردرمانگر سعی می کند تا حد ممکن وضعیت جسمی فرد را بهبود بخشد. کاردرمانی در این بیماری نقش بسیار مهمی ایفاء می کند. هم زمان که داروها باعث کاهش التهاب و درد می شوند، کاردرمانگر در جلوگیری از آسیب های بیشتر و افزایش کلی کیفیت زندگی فرد نقش مهمی ایفاء می کند.
تکنیک هایی که کاردرمانگر به فرد یاد می دهد، کمک میکند تا بیمار در طول روند پیری، استقلال خود را در زندگی حفظ کند. تمرینات و سایر تکنیک ها بر روی بهبود وضعیت جسمانی فرد تمرکز می کند. در این مقاله، سعی می کنیم به صورت جامع تری به این بیماری، روش های تشخیص و کند کردن روند پیشرفت آن بپردازیم. همچنین به نقش کلینیک توانبخشی همراه در شرق تهران و مزایای درمان تخصصی در این مرکز اشاره خواهیم کرد.
اسپوندیلیت آنکیلوزان چیست؟
اسپوندیلیت آنکیلوزان یک بیماری التهابی پیش رونده است که روی تحرک فرد در طول زمان اثر نامطلوبی می گذارد. این مسئله، انجام فعالیت های روزانه زندگی فرد را دچار مشکل میکند و روی عادات و تفریحات فرد نیز اثر نامطلوبی می گذارد. اسپوندیلیت آنکیلوزان یا روماتیسم ستون فقرات در اغلب موارد، سال ها پس از شروع علائم تشخیص داده می شود.
بنابراین، این بیماران برای مدتی طولانی با درد و محدودیت حرکتی مواجه هستند. این بیماری که نوعی آرتیت یا التهاب مفاصل است که رباط های ستون فقران و مفاصل را درگیر می کند. حتی ممکن است زانو، مچ پا و لگن هم تحت تاثیر این بیماری قرار بگیرند. التهاب در این بیماری به مفاصل و بافت های ستون فقرات آسیب زده و به سفتی و محدودیت حرکت منجر می شود.
در موارد شدید اسپوندیلیت آنکیلوزان، التهاب به جوش خوردن مهره ها به یکدیگر می انجامد و این مسئله می تواند موجب سفتی، کاهش انعطاف پذیری ستون فقرات و حتی ایجاد قوز پشت شود. در ادامه به علائم، علل و نحوه تشخیص این بیماری می پردازیم.
علائم اولیه و نشانههای شایع
اسپوندیلیت آنکیلوزان (Ankylosing Spondylitis یا AS)، همان طور که در بخش قبلی ذکر کردیم، یک بیماری التهابی مزمن است که بیشتر می تواند ستون فقرات و مفاصل ساکروایلیاک (بین لگن و ستون فقرات) را درگیر کند. گاهی علائم اولیه تدریجی و حتی مبهم ظاهر می شوند.
شایع ترین نشانه ها هم شامل موارد زیر می شوند:
- درد و خشکی کمر به ویژه هنگام صبح یکی از شاخص ترین سرنخهاست. درد معمولاً بیش از ۳ ماه طول می کشد و با استراحت، بدتر و با فعالیت بهتر می شود.
- درد باسن که ممکن است بین دو سمت جابهجا شود و التهاب مفاصل این نوع درد مهاجرتی را ایجاد می کند.
- خشکی ستون فقرات که بیماران حس می کنند کمرشان «چوب» و کم تحرک است.
- التهاب سیستمیک باعث احساس خستگی مداوم می شود.
- احساس درد در محل اتصال تاندون ها و رباطها به استخوان مانند پاشنه (التهاب لانتزیت).
- درگیری سایر مفاصل مثل شانه ها و ران ها.
علل و عوامل زمینهای بیماری
تا امروز علت دقیق AS کاملاً مشخص نشده است، اما چند عامل نقش پررنگ تری دارند. مانند:
۱.مهم ترین عامل وراثتی، وجود ژن HLA-B27 است. البته داشتن این ژن به تنهایی به معنای ابتلا نیست، اما می تواند احتمال بیماری را افزایش دهد.
۲.اسپوندیلیت آنکیلوزان یک بیماری التهابی خود ایمنی محسوب می شود که بدن به مفاصل به اشتباه حمله کرده و التهاب ایجاد می کند.
۳.عوامل محیطی مانند عفونت های خاص یا سیگار کشیدن در شدت علائم و پیشرفت بیماری موثر هستند.
۴.سن آغاز بیماری بین ۱۵ تا ۴۵ سالگی است. این بیماری در مردان شایع تر است. البته در زنان هم اتفاق می افتد که گاهی دیرتر تشخیص داده می شود.
تشخیص اسپوندیلیت آنکیلوزان
تشخیص AS معمولاً ترکیبی از شرح حال، معاینه، تصویربرداری و آزمایش ها است.
۱.شرح حال و معاینه
در شرح حال و معاینه، پزشک به دنبال مواردی مانند زیر است:
- درد مزمن کمر با الگوی التهابی
- خشکی صبحگاهی
- درد باسن
- کاهش انعطاف پذیری ستون فقرات
۲. تصویربرداری
- حساس ترین روش برای مشاهده التهاب اولیه در مفاصل ساکروایلیاک؛ حتی قبل از ایجاد آسیب استخوانی، MRI است.
- تغییرات استخوانی دیررس مانند، فرسایش سطح مفصل و جوش خوردن مهره ها با X-Ray تشخیص داده می شوند.
۳. آزمایش خون
- HLA-B27: مثبت بودن می تواند کمک کند اما قطعی نیست.
- CRP و ESR: نشان دهنده التهاب سیستمیک (ممکن است همیشه بالا نباشند).
۴. سایر علل درد کمر
پزشک باید مطمئن شود که علت درد مواردی مانند فتق دیسک یا آرتروز نیست.
تفاوت با سایر اختلالات ستون فقرات
۱) تفاوت با کمردرد مکانیکی (مثل دیسک یا گرفتگی عضلانی)
- درد مکانیکی با استراحت بهتر می شود اما اسپوندیلیت آنکیلوزان با استراحت، بدتر می شود.
- در درد مکانیکی خشکی کوتاه مدت است.
- درد مکانیکی معمولاً با فعالیت تشدید می شود، اما AS به حرکت و ورزش پاسخ مثبت می دهد.
۲) تفاوت با آرتروز ستون فقرات (اسپوندیلوز)
- سن شروع بیماری اسپوندیلوز معمولاً بعد از ۵۰ سال است و ناشی از فرسودگی است نه التهاب. در اسپوندیلیت آنکیلوزان، جوش خوردگی مهره ها دیده می شود اما در آرتروز کلاسیک چنین الگویی دیده نمی شود. این بیماری با فیبرومیالژیا و با سایر اسپوندیلوآرتروپاتی ها و آرتروگریپوزیس متفاوت است و نیاز به تشخیص حرفه ای پزشک متخصص دارد.
نقش کاردرمانی در اسپوندیلیت آنکیلوزان
برای بعضی از افراد پیشرفت بیماری می تواند همراه با کاهش یا از دست دادن استقلال در انجام فعالیتهای روزمره زندگی فرد باشد. به ویژه آن هایی که نیاز به خم شدن و کشش دارند. شاید فرد حتی دیگر قادر به مشارکت در سرگرمی ها و فعالیت اجتماعی مانند قبل نباشد. هدف کاردرمانی کمک به فرد برای افزایش توانایی و استقلال در فعالیت های روزمره زندگی اش است.
کاردرمانگر هم زمان با ارائه راهکارها جهت سازش با محیط روی وضعیت جسمانی فرد نیز تمرکز می کند. کاردرمانگر در مرکز کاردرمانی تخصصی شرق تهران با انجام تمرینات خاص کاردرمانی، به بهبود وضعیت فیزیکی و جسمی فرد کمک می کند. کاردرمانی روی انجام فعالیت های روزانه زندگی فرد تمرکز می کند.
این فعالیت ها شامل وظایفی است که نیاز به حرکت دارند؛ مانند فعالیت های اجتماعی. کاردرمانگر اسپوندیلیت آنکلیوزان برنامه مداخلاتی خود را بر اساس نیازها، خواسته ها و محیط هر فرد می چیند. همچنینی به فرد کمک کند تا با وجود وضعیتش، بتواند به خوبی کار کند و بازده خوبی داشته باشد و مانند قبل به کار ادامه دهد.
بنابراین، کاردرمانگر محیط کار فرد را بررسی و ارزیابی می کند و با ایجاد تطابقات محیطی، محیط را برای فرد مناسب سازی می کند. برای مثال ممکن است کامپیوتر فردی را بالاتر از حد قبلی قرار دهد تا فرد بدون خم شدن بتواند با کامپیوتر کار کند. در ادامه به برخی از این تمرینات مفصل تر می پردازیم.
تمرینات تقویتی برای ستون فقرات و مفاصل
هدف این تمرینات، تقویت عضلات حمایتی ستون فقرات (به ویژه عضلات مرکزی و پشتی) است تا از افزایش قوز و محدودیت حرکتی جلوگیری شود. تمریناتی مانند تقویت عضلات پشت، شکم، باسن و شانه ها به حفظ راستای صحیح ستون فقرات و کاهش فشار اضافی کمک می کنند.
تمرینات کششی و افزایش انعطافپذیری
تمرینات کششی به طور تخصصی برای کاهش خشکی صبحگاهی و افزایش دامنه حرکتی مهره ها و مفاصل طراحی و به کار می روند. تمرکز اصلی این تمرینات روی کشش عضلات سینه، پشت ران، کمر و گردن است تا از سفتی و بدشکلی احتمالی جلوگیری شود.
به طور مثال، فرد هنگام نشستن برای مطالعه یا تماشای تلویزیون نیاز به صندلی مناسب دارد تا پوسچر و وضعیت بدنی مناسبی را ایجاد کند و از سفتی گردن و کمر جلوگیری شود. صندلی ها باید جای دست داشته باشند تا نشستن و بلند شدن بدون خطر افتادن برای فرد میسر شود.
آموزش فعالیتهای روزمره و روشهای محافظتی
در برنامه کاردرمانی اسپوندیلیت آنکیلوزان، کاردرمانگر متخصص به بیمار آموزش می دهد که چگونه فعالیت های روزانه مانند نشستن، بلند کردن وسایل، خوابیدن و کار کردن را درست انجام دهد تا از فشار اضافی بر ستون فقرات جلوگیری شود. این آموزش ها شامل اصول ارگونومی، حفظ وضعیت بدنی صحیح و مدیریت انرژی است.
نشستن به ستون فقرات فشار وارد می کند و فرد باید بین هر ۲۰ تا ۳۰ دقیقه مقداری قدم بزند و بدنش را کشش دهد. ممکن است فرد به زنگ هشدار نیاز داشته باشد تا یادش بیفتد که باید بلند شود و به ستون فقراتش مقداری استراحت بدهد.
مثلاً وقتی فرد برای مثال در حال آماده کردن شام است؛ نشستن روی یک صندلی در آشپزخانه می تواند کار را برای فرد راحت تر کند. همچنین می تواند به حفظ انرژی فرد کمک کند. استفاده از وسیلههای مناسب نیز به حفظ انرژی فرد در درمان اسپوندیلیت آنکلیوزان کمک می کند، مانند: چاقو های مخصوص که وضعیت دست فرد را در حالت مناسب قرار میدهد تا فرد به راحتی بتواند به کار با چاقو بپردازد.
استفاده از ابزارهای کمکی و ارتزها
در صورت نیاز، کاردرمانگر ابزارهای کمکی مثل عصا یا واکر و همچنین ارتزهای وضعیتی را پیشنهاد می دهد تا درد کاهش یابد و حرکت ایمن تر انجام شود. این وسایل می توانند برای پیشگیری از بدشکلی، بهبود راستای بدن و کاهش فشار روی مفاصل مفید باشند.
همچنین، کاردرمانگر می تواند طیف وسیعی از وسیله های کمکی ساده و ارزان قیمت را به فرد معرفی کند، مانند: وسیله کمکی پوشیدن کفش، برس های حمام یا وسیله هایی برای برداشتن اشیا از طبقات بالای کمد. حتی یک زنبیل کوچک میتواند برای حمل لباس ها و سایر وسایل از اتاقی به اتاق دیگر مناسب باشد.
توصیه می کنیم، فرد فعالیت هایی را که به مفاصل استرس زیادی وارد می کنند، شناسایی کند و هنگام انجام آنها از سایر اعضای خانواده درخواست کمک کند. این کار به حفظ انرژی فرد برای انجام فعالیت های دیگر کمک می کند.
در اسپوندیلیت آنکیلوزان، کاردرمانی نقش مهمی در کاهش درد، حفظ تحرک، جلوگیری از خشکی، و کمک به فرد برای انجام بهتر فعالیت های روزمره دارد. هدف اصلی کاردرمانی بهبود کیفیت زندگی، اصلاح الگوهای حرکتی، و پیشگیری از محدودیتهای عملکردی است.
مزایای درمان تخصصی در شرق تهران
درمان تخصصی اسپوندیلیت آنکیلوزان در کلینیک تخصصی همراه در شرق تهران این مزیت را دارد که بیمار میتواند به صورت سریع، هدفمند و با کیفیت بالا از خدمات کاردرمانی و توانبخشی بهره مند شود. تمرکز این مرکز بر کاهش درد، حفظ تحرک ستون فقرات و جلوگیری از پیشرفت محدودیتها با استفاده از روش های نوین توانبخشی و استفاده از تیم تخصصی آموزش دیده است.
دسترسی به تیم کاردرمانی حرفهای
وجود کاردرمانگران باتجربه در این کلینیک باعث می شود بیمار ارزیابی دقیق، راهنمایی علمی و تکنیک های درمانی مؤثر را دریافت کند. این تیم با درک کامل از الگوهای التهابی AS، بهترین روش های درمانی را به کار می گیرد.
برنامه شخصیسازی شده بر اساس شدت بیماری
در این مرکز، برنامه درمانی اسپوندیلیت آنکیلوزان بر اساس علائم، میزان خشکی، محدودیت حرکتی و شرایط شغلی و فردی بیمار طراحی می شود. این رویکرد باعث می شود هر فرد تمرین ها و تکنیک هایی را دریافت کند که بیشترین اثر را بر وضعیت خاص او دارند.
پشتیبانی مستمر و آموزش مراقبتهای خانگی
کاردرمانگر طی جلسات، تمرین های روزانه، اصلاح وضعیت بدنی، مراقبت های خانگی و حتی روش های مدیریت درد را آموزش می دهد و روند بیمار را به طور مداوم پایش و ارزیابی می کند. این پشتیبانی باعث پیشگیری از تشدید علائم و حفظ نتایج درمان می شود.
جمع بندی
در این مطلب به شناخت دقیق تری از اسپوندیلیت آنکیلوزان و درمان تخصصی در مرکز توانبخشی همراه شرق تهران رسیدیم. برنامه های جامع و تخصصی این مرکز نقش مهمی در کاهش درد، بهبود انعطاف پذیری، حفظ تحرک ستون فقرات و جلوگیری از پیشرفت محدودیت های این بیماران دارد.
استفاده از تیم حرفه ای کاردرمانی، برنامه های شخصی سازی شده و پشتیبانی مداوم، به بیمار کمک می کند زندگی روزمره را با آرامش، کارایی و کیفیت بهتر ادامه دهد. همچنین، توجه به تمرین های خانگی و مدیریت صحیح الگوهای حرکتی نیز بخش مهمی از موفقیت درمان است.
پس اگر شما یا یکی از عزیزانتان با علائم اسپوندیلیت آنکیلوزان دست و پنجه نرم می کنید، مراقبت تخصصی را به تعویق نیندازید. برای دریافت ارزیابی حرفه ای، برنامه درمانی اختصاصی و شروع جلسات کاردرمانی موثر در شرق تهران، همین حالا اقدام کنید و با یک تماس ساده
با ما اولین قدم را برای کنترل درد و بهبود کیفیت زندگی تان بردارید.
