آرام کردن کودکان بیش فعال ؛ ۷ روش موثر

آرامش کودکان بیش فعال با راهکارها و آموزش تکنیک های عملی رفتاری امکان پذیر است و موجب می شود تا کودکان ADHD از رفتارهای پرخطر اجتناب کنند. آرام کردن این کودکان کاری است که اغلب خانواده ها در انجام آن ناتوانند و غالباً سبب دردسر و ناراحتی برای خود کودک و اعضای خانواده می شود. کودکان بیش فعال به سبب مشکلاتی که دارند معمولاً در ساکت و ساکن ماندن مشکل دارند. ما در ادامه راه حل های مناسبی را برای حفظ آرامش این کودکان ارائه می دهیم. با ما همراه بمانید.

شناخت علائم بیش فعالی در کودکان

اختلال تمرکز یا بیش فعالی، نوعی از اختلالات رشدی است که در دوران کودکی بروز می کند و متاسفانه شیوع آن روز به روز هم بیشتر می شود. امکان این که این بیماری تا بزرگسالی همراه فرد باشد بسیار زیاد است. کودکان مبتلا به این اختلال بسیار پرجنب و جوش هستند، اختلال تمرکز داشته و حرکات تکانشی انجام می دهند. این کودکان در حفظ آرامش خود مشکل داشته و نمی توانند خود را کنترل کنند.

بروز بیش فعالی می تواند علت های مختلفی داشته باشد ازجمله: وزن کم نوزاد در هنگام تولد، استرس مادر در دوران بارداری، ورود عفونت به بدن نوزاد در هنگام تولد و حتی اختلالات زیستی و شیمیایی در مغز کودکان هم از دیگر علل بروز اختلال بیش فعالی در کودکان ذکر شده است. اگر بخواهیم به علائم این اختلال اشاره کنیم، موارد زیر بیشترین گزارش را داشته اند:

• عدم آرامش کودکان بیش فعال در صندلی
• بی قراری یا ضربه زدن به دست یا پاها
• وقتی که انتظار داریم ساکن بمانند، صندلی خود را ترک می کنند.
• دویدن به اطراف یا بالا رفتن در شرایط نامناسب
• در حال حرکت طوری حرکت می کنند که انگار با موتورسیکلت هدایت می شوند.
• قادر به بازی یا شرکت در فعالیت های اوقات فراغت نیستند. (عدم حفظ آرامش)
• بیش از حد حرف می زنند.
• دشواری در انتظار نوبت آن ها
• قطع صحبت یا دخالت در کار دیگران

اختلال در عملکرد خانه و مدرسه از پیامدهای شایع در اختلال نقص توجه و بیش فعالی است. همچنین آرام کردن کودکان بیش فعال بسیار مشکل است. پس تکنیک هایی که متخصصین با توجه به نیاز، شرایط کودک و ارزیابی کودک توسط پزشک متخصص و درمانگر در مراکز توانبخشی توصیه می شوند، بسیار راهگشا و کارآمد هستند.

چرا آرامش برای کودکان بیش فعال مهم است؟

اگر بخواهیم به علائم بیش فعالی در کودکان اشاره کنیم، بی قراری،گم کردن وسایل، بی توجهی و عدم تمرکز که می تواند والدین را کلافه کند، از مهم ترین علائم هستند. دقت داشته باشید که اگر این نقص (اختلال بیش فعالی و کمبود توجه) تا سن خاصی ادامه یافته و درمان نشود، امکان این که در بزرگسالی کودک را به سمت رفتارهای پرخطر سوق دهد بسیار است.

بسیاری از والدین هرچند فرزندشان چنین علائمی دارند، روش های بسیاری را برای برخورد امتحان کرده اند اما هنوز نمی دانند که بهترین رفتار در مواجهه با کودکی که با بیش فعالی دست و پنجه نرم می کند، کدام است. طبق تحقیقات، نشان داده شده است که همواره سطحی از بیش فعالی برای کودکان در سن رشد در نظر گرفته می شود. البته تا زمانی که خود و دیگران آسیب نزنند.

به گفته محققان، آرامش کودکان بیش فعال امری ضروری است و بایستی همواره در نظر گرفته شود. با تکنیک های حفظ آرامش در این کودکان می توان مشکل انجام تکالیف مدرسه، قلدری در مدرسه، برقراری ارتباط با دیگران و انجام کارهای خانه را به خوبی مدیریت کرد. فراموش نکنید همواره نکات مثبت کودک را برجسته کنید. هر کودکی منحصر به فرد است و باید از مقایسه کودک خود با دیگر همسالان خودداری کنید. کودکان ADHD و بیش فعال هم می توانند در مسیر موفقیت گام بردارند.

 راهکارهای عملی برای ایجاد آرامش در کودکان بیش فعال

بهترین راه ها برای آرام کردن کودک مبتلا به ADHD و کمک به حفظ آرامش کودکان بیش فعال در دستیابی به موفقیت چیست؟ در ادامه ۷ روش موثر را آموزش می دهیم.

۱. آرامش کودکان بیش فعال ؛ دستورالعمل ها را دنبال کنید

اگر کودک شما به ADHD مبتلا شده و درمان را شروع کرده است، به عنوان پدر و مادر وظیفه شماست که توصیه ها را دنبال کنید. اگر تجویز دارو برای شما و کودکتان بهترین است، ثبات و پایداری در آن بسیار اهمیت دارد. مهم است بدانید که مشکل است بتوانیم بگوییم وقتی درمان کودک به صورت پراکنده انجام می شود آیا موثر است یا نه؟

همچنین اهمیت دارد اگر در مورد انتخاب دارو و عواض جانبی آن نگرانی دارید، با دکتر کودک صحبت کنید. در این دوران، اهمیت دارد که برای کودکتان خدمات دیگری مانند آموزش والدین، گروه های مهارت های اجتماعی، و تراپی ها (درمان ها) را جستجو کنید تا به کودک در بهبود علائم اختلال کمک شود.

۲. آرام کردن کودکان بیش فعال ؛ در فرزند پروری خود ثبات داشته باشید

دقیقاً همانطور که شما می بایست در اجرای دستورالعمل های درمانی محکم باشید، لازم است در خانه نیز محکم و با ثبات باشید. کودکان مبتلا به ADHD، در محیط های با ثبات موفق هستند. این بدان معناست که در خانه می بایست یک حس ساختار و روتین وجود داشته باشد. ممکن است شما متوجه شده باشید که بیش فعالی در دوران بی برنامگی و بی ساختاری بدتر می شود.

به این معنا که بدون نظارت، بیش فعالی ممکن است بیش از حد افزایش یابد. شما می توانید با ایجاد روتین هایی با درجه ای از انعطاف، فرصت های کمتری را برای تشدید بیش فعالی ایجاد کنید. یعنی حفظ آرامش کودکان بیش فعال یکی از اصول بسیار مهم است. با گذشت زمان، یک ساختار پایدار می تواند به رفتارهای سالم تبدیل شود. این روش، کودک شما را برای توانایی مدیریت بیش فعالی آماده می کند. در حالی که نیازی نیست همه جزییات را مدیریت کنید، لازم است انضباط قابل قبولی را اعمال کنید.

۳. آرام کردن کودکان بیش فعال ؛ تکالیف را از فعالیت ها تفکیک کنید

بی‌نتیجه است، از یک فرد مبتلا به ADHD بخواهیم برای یک مدت معین آرام بنشیند و ساکت بماند. برای کمک به موفقیت و حفظ آرامش کودکان بیش فعال، بهتر است فعالیت هایی که نیاز به آرامش دارند را در مقاطعی از زمان تفکیک کنیم. اگر کودک شما تنها می تواند چند دقیقه انجام دادن تکلیف را تحمل کند، از او بخواهید هر چقدر از تکلیف را که می تواند در آن دقایق انجام دهد.

در ادامه کار، کودک می تواند یک زمان استراحت سه دقیقه ای برای کشش، جست و خیز کردن به اطراف یا هر آنچه که خودش تصمیم بگیرد، داشته باشد قبل از آن که دوباره برای چند دقیقه دیگر بنشیند. این روش اطمینان می دهد که خود زمان نشستن او بهره وری دارد، تا این که با حرکات جنبشی و شاد پر شود.

۴. آرام کردن کودکان بیش فعال ؛ شکل دهی به رفتار

شکل دهی به رفتار، یک روش روانشناسی مورد استفاده در رفتار درمانی و درمان شناختی-رفتاری تلقی می شود. در شکل دهی، شما رفتار را به صورت پایه می پذیرید و بر روی تغییرات کوچک با استفاده از تقویت کننده کار می کنید. اگر بخواهید شکل دهی را در مثال قبلی در مورد تکلیف بگنجانید، باید با شش دقیقه تکلیف، استراحت، هفت دقیقه تکلیف، استراحت، هشت دقیقه تکلیف شروع کنید تا وقتی که تکالیف کودک تمام شود.

وقتی کودکتان زمان مشخصی را برای فعالیت های منظمی به انجام رساند، به او جایزه دهید. جایزه ها می توانند کلمات محبت آمیز، بغل کردن، مقدار کمی پول، یا یک فعالیت سرگرم کننده بعد از تکلیف باشند. این روند کودکتان را قادر می سازد تا دوره های طولانی تری از فعالیت های مورد نظر را با احساس مثبت انجام دهد. با ثبات و پیگیری، این زمان ها طولانی و طولانی تر می شوند.

۵. به کودکان اجازه دهید تکان بخورند و جنب و جوش داشته باشند

به کودک خود اجازه دهید درحالی که مشغول انجام کارهایی است که نیاز به صبر زیاد دارد، تحرک و جنب و جوش هم داشته باشد. حفظ آرامش کودکان بیش فعال و در عین حال اجازه دادن به کودک برای بازی با یک اسباب بازی کوچک، یک تکه لباس، اسباب بازی فیجت (آرامش بخش) مانند فیجت کیوب (مکعب آرامش بخش) می تواند در بهبود توجه و تمرکز کودک کمک کند و همزمان سطح فعالیت او را کاهش دهد.

۶. اجازه دهید کودکتان قبل از انجام تکالیف سنگین، بازی کند

کودک شما ممکن است بهتر عمل کند، اگر به او اجازه دهید انرژی اضافی را از طریق بازی بسوزاند، قبل از آن که از او بخواهید تا برای چند دقیقه آرام بنشیند. به عنوان مثال، اگر کودکتان تمام روز را نشسته و انرژی خود را نگه داشته است، انجام دادن تکالیف به محض رسیدن به خانه، ممکن است نتیجه ای نداشته باشد. در عوض، در ابتدا که کودک به خانه می رسد، برخی از فعالیت های بدنی و سرگرم کننده را برای او پیدا کنید. اجازه دادن به کودک برای بازی به مدت نیم ساعت ممکن است تمرکز بر روی تکالیف را موثرتر و مفید تر کند.

۷. آرام کردن کودکان بیش فعال ؛ به کودکان در تمرین ریلکس کردن کمک کنید

یادگیری، تمرین و آموزش در مورد تکنیک های ریلکس کردن، ممکن است به افزایش آگاهی و درک از بدن، احساسات، رفتارها و کنترل و آرامش کودکان بیش فعال کمک کند. این تمرین ها می توانند توسط افراد متخصص مانند کاردرمانگرها با توجه به نیاز کودک طراحی و ارائه شوند.

نقش تغذیه در آرامش کودکان بیش فعال

مدیریت علائم اصلی در بیش فعالی می تواند با دارو امکان پذیر باشد، اما دارو تنها راه درمان نیست. یعنی می توان با استفاده از درمان های خانگی و رژیم های تغذیه ای و تغییرات سبک زندگی به این کودکان کمک کرد. البته برای اثربخشی بیشتر بایستی والدین و مراقبین صبر و حوصله داشته و از برنامه حمایت کنند. فراموش نکنید رژیم غذایی نامناسب، علائم را تشدید می کند.

به این ترتیب، تشدید علائم می تواند موجب آزار کودک و اطرافیان شود. پس بهتر است رژیم غذایی مناسبی را برای حفظ آرامش کودک بیش فعال رعایت کنید. توصیه شده است به جای این که داروی جدیدی برای کودک تهیه کنید، رژیم غذایی خاصی برای کودکان در نظر بگیرید. مثلاً غذاهای فرآری شده مانند انواع فست فود، آدامس، چیپس و شکر باید از برنامه غذایی کودک با اختلال ADHD حذف شود.

همچنین مصرف شکلات و کره را به حداقل برسانید. به جای آن بهتر است غذاهای بدون سالیسیلات را در برنامه غذایی بگنجانید. مواد غذایی مانند توت، پودر چیلی، انگور، هلو، آلو و گوجه فرنگی موجب تحریک کودکان شده و رفتارهای مرتبط با بیش فعالی را افزایش می دهند. همچنین بهتر است زمان بندی و برنامه مناسب غذایی داشته باشید. توصیه شده است فاصله بین وعده های غذایی نباید زیاد باشد. از میوه ها و سبزیجات در میان وعده ها استفاده کنید. از پرخوری کودکان هم خودداری کنید.

نکته مهم دیگر این که: رژیم غذایی کودکان بیش فعال بایستی حاوی مقادیر بیشتری از ویتامین ها و مواد معدنی مانند منیزیم، روی، کلسیم، ال کارنتین و ب ۶ باشد. فراموش نکنید بدون مشورت با پزشک کاری نکنید. حتماً برای استفاده از مکمل های دارویی طبق تجویز و دستور پزشک عمل کنید.

تکنیک های رفتاری برای کمک به آرامش کودکان بیش فعال

در ادامه به ۷ مورد از بهترین تکنیک های رفتاری برای ایجاد آرامش کودکان بیش فعال اشاره می کنیم:

۱.الگوی رفتاری والدین و مراقبین

بی شک، فرزند شما کاری را انجام می دهد که شما انجام می دهید. یعنی کودکان برای رفتار در دنیای بیرون، از رفتار والدین الگو می گیرند. پس رفتار خودتان برای راهنمایی فرزندتان، الگو خواهد بود. اگر می خواهید فرزندتان با صدای بلند صحبت نکند، باید شما همیشه صدایتان را در حد معقول نگه دارید. فراموش نکنید آن چه کودک شما می آموزد، آن چیزی است که شما به آن عمل می کنید.

۲.بروز صادقانه احساسات

حتماً به فرزند خود نشان دهید که رفتارش چه در تاثیری در شما می گذارد. والدین برای فرزندان مانند آینه هستند. او احساسات و رفتار شما را دریافت و بازتاب می کند. پس احساسات فرزندتان از خود شما تاثیر خواهد گرفت. از طرفی در سن ۳ سالگی کودک قادر است احساسات خود را به طور واقعی نشان دهد. مثلاً وقتی شما می گویید “من از زندگی خسته شده ام”، به کودک این امکان را می دهید که زندگی را از دیدگاه شما تماشا کند. پس انتخاب دقیق جملات را فراموش نکنید.

۳.حفظ آرامش کودکان بیش فعال با تقویت رفتارهای مثبت

حتماً کار خوب فرزندتان را تشویق کنید و اگر به گونه ای رفتار کرد که مورد پسند شما بود، او را تشویق کنید. اگر به موقع تکالیفش را انجام داد، به او بگویید که به داشتن چنین فرزندی افتخار می کنید.

۴.شنونده خوبی باشید

شنونده خوب بودن یکی از راه های کنترل و ایجاد آرامش کودکان بیش فعال است. کودک برای این که نمی تواند عقایدش را به خوبی مطرح کند گاهی دچار ناامیدی می شود. می توانید به راحتی با یک جمله ساده او را از این ناامیدی نجات دهید. به او بگویید که “او را درک می کنید و می دانید چه احساسی دارد”. با این جملات می توانید او را از کشمکش های درونی نجات دهید. همچنین به او ثابت می کنید که عقاید او برایتان قابل احترام است.

۵.مرزبندی های مشخص و دقیق

همیشه بین خود و فرزندتان مرزهای مشخصی قرار دهید. حتماً قبل از این که در امور شخصی فرزندتان دخالت کنید از خود او بپرسید. به این ترتیب، از بروز کشمکش های درونی و احساسات ناهنجار با درخواست ها و دستورالعمل ها و پاسخ های منفی جلوگیری می کنید. به فرزند خود نزدیک شوید و در هنگام صحبت های جدی به او اجازه دهید تا از آهنگ صدای شما آن چه را فکر می کنید را دریافت کند. جلوی او دوستانه زانو بزنید و اجازه بدهید تا بر آن چیزی که مورد نظر شماست تمرکز کند. به این ترتیب لازم نیست با اجبار او را وادار به کاری کنید.

۶.نه به معنای نه!

کودک باید بداند که با داد و فریاد نمی توان کاری را پیش برد. زمانی که با فریاد چیزی را می خواهد اگر به او توجه کنید، بیشتر به این کار تشویق می شود. پس آرام و خونسرد بگویید نه! به معنی نه! پس تحت هیچ شرایطی این کار را برای او انجام ندهید. اگر طبق خواسته او عمل کنید، او عادت می کند و برای هر درخواستی ناله و شکایت می کند. سپس در نهایت هم موفق می شود! باید به کودک خود یاد بدهید که قوی باشد.

۷.آموزش مسئولیت پذیری

فراموش نکنید به کودک خود اجازه و فرصت تجربه و مسئولیت پذیری بدهید. باید مسئولیت رفتارش را به خود او واگذار کنید. ضمناً اجازه دهید تا مراحل طبیعی رشد رفتاری را تجربه کند. لازم نیست همواره مسئولیت هایش را به او گوشزد کنید. زمانی که به او توجه زیادی می کنید، حس مسئولیت پذیری را از او می گیرید. اجازه بدهید فرزندتان خودش به نتایج منطقی و مطلوب برسد.

به عبارت دیگر بهتر است از انتقاد دائمی بپرهیزید و کارهای ساده را به او محول کنید. همیشه لبخند را به فرزندتان هدیه بدهید و با او شوخی کنید. شوخی های ساده می تواند شادی و لبخند را برای فرزندتان به ارمغان بیاورد.

آیا دارودرمانی می تواند به آرامش کودکان بیش فعال کمک کند؟

داروها می توانند به درمان و کنترل علائم بیماری کمک کنند. درواقع، استفاده از داروها و انواع تراپی مانند کاردرمانی، رفتار درمانی و گفتار درمانی در کنار یکدیگر می توانند به آرامش کودگان بیش فعال کمک کرده تا زندگی موفق تری داشته باشند. قطعاً برای یافتن بهترین دارو و همچنین دوز مناسب نیاز به زمان خواهید داشت. نظارت منظم و تعامل با پزشک و درمانگر متخصص به فرزند شما کمک می کند تا بهترین درمان را دریافت کند.

حتی اگر آماده دارو درمانی برای فرزندتان نیستید می توانید با کمک از رفتار درمانی یا روان درمانی تا میزان زیادی از ناآرامی های کودک خود بکاهید. نکته دیگر این که در دارو درمانی حتماً به عوارض داروها توجه کافی داشته و کاملاً طبق دستور پزشک عمل کنید. درواقع، درمان بیش فعالی با یک برنامه از پیش تعیین شده پیش نمی رود. به این معنا که هر کودکی با توجه به علائم، ممکن است به درمان های مختلفی نیاز داشته باشد. در برخی کودکان، دارو درمانی به خوبی جواب می دهد و در برخی دیگر باید از روش های درمانی دیگر مانند رفتار درمانی استفاده کرد.

سخن آخر

در این مطلب به علائم و راهکارها و تکنیک های آرام کردن کودکان بیش فعال پرداختیم. در صورتی که علائم اختلال نقص توجه و تمرکز و بیش فعالی را در کودک خود مشاهده کردید به پزشک مراجعه کنید. توجه داشته باشید که عدم درمان به موقع بیش فعالی کودکان می تواند رفتارهای ناهنجار و پرخطر بزرگسالی را به همراه داشته باشد. اگر شرق تهران هستید، در صورت نیاز به کاردرمانی و یا گفتاردرمانی جهت مشاوره، دریافت خدمات حضوری و آنلاین، با ما تماس بگیرید.