علت چهار دست و پا نرفتن نوزاد

علت چهار دست و پا نرفتن نوزاد دقیقاً به چه دلایلی بستگی دارد؟ به عبارت دیگر، یک کودک نرمال در یک سال اول زندگی خود نحوه نگه داشتن بطری، غلت زدن، خزیدن، نشستن، چهار دست و پا رفتن و در نهایت راه رفتن بدون کمک دیگران را تجربه می کند. این توانمندی ها، همان مهارت های حرکتی کودک هستند که بیشتر والدین را نگران می کند. درواقع، زمان واقعی کسب مهارت های حرکتی و مراحل رشد در هر کودکی متفاوت است. پس بهتر است مقایسه را کنار بگذاریم.

رشد حرکتی در کودک شامل چه مراحلی است؟ علت تاخیر در چهار دست و پا رفتن کودکان چیست؟ راهکارهای تقویتی برای کمک به نوزاد برای چهار دست و پا رفتن کدام است؟ این ها سوالاتی است که در این مطلب به آن ها پاسخ می دهیم. والدین همواره سوال های بسیار زیادی در خصوص مراحل رشد حرکتی دارند. پس لطفاً تا پایان مطلب همراه ما بمانید. این مطلب برای والدینی است که همیشه مضطرب هستند!

مراحل طبیعی رشد حرکتی در نوزادان

کودکان در مراحل رشد حرکتی خود ابتدا گردن می گیرند، سپس غلت می زنند، بعد می نشینند، می توانند چهار دست و پا بروند، می ایستند و در نهایت هم می توانند راه بروند. درواقع، به هر کدام از این موارد، مراحل رشد حرکتی یا نقاط عطف رشد حرکتی گفته می شود. یک کودک نرمال هر کدام از این مراحل را به ترتیب و در زمان مشخصی یاد می گیرد. کسب این توانمندی ها از کودکی به کودک دیگر متفاوت است. توجه داشته باشید که تاخیر زیاد در کسب هر کدام از این مراحل حرکتی بایستی توسط والدین یا مراقبین جدی گرفته شود.

البته والدین عادت دارند که کودک خود را مدام با سایر کودکان مقایسه کنند. به همین دلیل هم همیشه مضطرب هستند که مبادا کودکشان دچار تاخیر حرکتی شود. اما این مقایسه کاملاً نادرست است. گرچه تاکید می کنیم که هر تاخیری در مراحل رشد حرکتی را زیر نظر بگیرید، اما تفاوت های ژنتیکی و محیطی هر نوزاد را هم در نظر بگیرید. در ادامه به علت چهار دست و پا نرفتن نوزاد و به زمان هایی که نوزادان باید به این نقاط عطف رشدی برسند را بررسی می کنیم.

چه زمانی نوزاد باید چهار دست و پا برود؟

نوزادان به طور معمول بین 7 تا 12 ماهگی شروع به چهار دست و پا رفتن می کنند. آن ها می توانند بین 6 تا 9 ماهگی روی دست ها و زانوهای خود در وضعیت چهار دست و پا قرار بگیرند. معمولاً هم در حدود 9 ماهگی به اطراف و روی شکم خود می چرخند که به آن «خزیدن کماندو» می گویند.تمام این زمان ها تقریبی است. پس علت چهار دست و پا نرفتن نوزاد پس از 12 ماهگی باید به صورت جدی از طرف والدین پیگیری شود.

مراحل اولیه رشد از نشستن تا خزیدن | علت چهار دست و پا نرفتن نوزاد

1- گردن گرفتن تا نشستن نوزاد | علت چهار دست و پا نرفتن نوزاد

• زمان گردن گرفتن نوزاد

اولین مرحله رشد حرکتی نوزاد، کنترل سر و گردن یا همان گردن گرفتن است. نوزادان از همان بدو تولید شروع به استفاده از عضلات گردن می کنند. نوزادان معمولاً تا 3 ماهگی کنترل نسبی گردن را یاد می گیرند و در 6 ماهگی کنترل گردن کامل می شود.

• زمان غلت زدن کودک

از 4 ماهگی به بعد است که نوزادان شروع به غلت زدن می کنند. آن ها ابتدا از پشت به سمت پهلو تکان می خورند. این کار آنها را برای غلتیدن آماده می کند. معمولاً کودک ابتدا از شکم به پشت غلت می زند و سپس غلتیدن از پشت به شکم را انجام می دهد. در 6 ماهگی، نوزاد می تواند در هر دو جهت غلت بزند.

• زمان نشستن کودک

در 6 ماهگی، نوزاد با کمی کمک می تواند بنشیند. در 9 ماهگی هم بدون حمایت می نشیند و در وضعیت نشسته قرار می گیرد. البته هنوز نیاز به کمک دارد. او در 12 ماهگی بدون دخالت و کمک به حالت نشسته می رود.

2- مراحل رشد چهار دست و پا رفتن نوزاد تا راه رفتن

• چهار دست و پا رفتن نوزاد

همان طور که قبلاً اشاره کردیم، نوزادان معمولاً تا 12 ماهگی بایستی بتوانند شروع به چهار دست و پا رفتن کنند.

• زمان ایستادن کودک

پس از چهار دست و پار فتن کودک، او با کشیدن چیزی برای ایستادن و یا با حمایت شروع به ایستادن می کند. معمولاً در حدود 7 تا 12 ماهگی کودک شروع به بالا کشیدن خود می کند تا بتواند بایستد. کودک با گرفتن اشیاء یا دست افراد می تواند به حالت ایستاده دربیاید.

• زمان راه رفتن کودکان

به طور تقریبی، نوزادان بین 10 تا 18 ماهگی شروع به راه رفتن می کنند. اما میانگین سنی راه رفتن بیشتر کودکان در 11 تا 13 ماهگی است. اگر کودکتان تا 18 ماهگی نتواند اصلاً راه برود بایستی توسط پزشک اطفال یا کاردرمانگران کودک مورد بررسی قرار بگیرد.همچنین به طور تقریبی، غلت زدن تا چهار دست و پا رفتن نوزاد بایستی بین 4 تا 12 ماهگی کودک اتفاق بیفتند. در صورت تاخیر، به دنبال علت چهار دست و پا نرفتن نوزاد خود توسط متخصصین باشید.

علت چهار دست و پا نرفتن نوزاد

علت چهار دست و پا نرفتن نوزاد در 12 ماهگی می تواند از مشکلات ماهیچه ای و مشکلات مغزی نشات گرفته باشد. شاید حتی یک کمبود ساده مانند کمبود ویتامین D عامل بروز این اختلال باشد. در ادامه به جزئیات و موارد بیشتر اشاره می کنیم:

• اختلالات عصبی

برخی از اختلالات عصبی مانند فلج مغزی یا حتی سندروم داون می توانند روند طبیعی راه رفتن کودک را به تاخیر بیندازند. توجه به علائم و نشانه ها، حتماً می تواند به رفع یا کنترل این مشکلات و شروع درمان زودهنگام کمک کند.

• دیستروفی عضلانی

این بیماری عصبی – عضلانی ارثی است که ماهیتی پیشرونده هم دارد. یکی از شایع ترین علل تاخیر در راه رفتن کودکان که نیاز به مراقبت فوری پزشکی هم دارد. دیستروفی عضلانی معمولاً باعث ضعف در عضلات می شود. آتروفی عضلانی – نخاعی هم از دیگر علل تاخیر و علت چهار دست و پا نرفتن نوزاد است. این بیماری ژنتیکی که اعصاب در آن مورد حمله قرار می گیرند در روند طبیعی کنترل بدن اختلال ایجاد می کند.

• کمبود ویتامین D

در کنار کلسیم مقدار کافی از ویتامین دی هم نقش مهمی در رشد استخوانی نوزادان دارد. پس فقدان احتمالی این ویتامین می تواند علت چهار دست و پا نرفتن نوزاد باشد. معمولاً با تجویز قطره یا شربت ویتامین D توسط پزشک، این مشکل حل می شود.

3 علت چهار دست و پا نرفتن نوزاد

• راشیتیسم

اخیراً مطالعاتی نشان داده است که بین راشیتیسم و تاخیر در راه افتادن کودکان وجود دارد. این بیماری اگر به مرحله پیشرفت نرسیده باشد، قابل درمان است و کودک می تواند راه برود. بیماری راشیتیسم که باعث خمیدگی و رشد ناقص در استخوان های پا و افزایش ریسک شکستن آن ها می شود، مطمئناً در روند راه افتادن کودک نوپا تاثیرگذار است.

• تاخیر در بلوغ خانوادگی

اگر یکی از والدین یا هر دو آن ها، در دوران اولیه کودکی سابقه تاخیر در راه رفتن داشته باشند، احتمال بروز این اختلال در یکی از فرزندان افزایش می یابد. درواقع، تاثیرات ژنتیکی یا خانوادگی را در علت دیر چهار دست و پا رفتن نوزاد نباید نادیده بگیریم.

• نارس بودن نوزاد

نوزادی که نارس به دنیا می آید معمولاً درجاتی از تاخیر تکاملی را میزان سطح نارس بودن خواهد داشت. بنابراین، اگر کودک شما پیشرفت کلی خوب دارد و سفتی یا وضعیت بدنی غیرطبیعی از خود نشان نمی دهد، ممکن است تاخیر 2 تا 3 ماهه در راه رفتن داشته باشد. گاهی هم تاخیر در چهار دست و پا رفتن و راه افتادن به دلیل سفت شدن اندام ها یا تعادل ضعیف کودک است.

یکی دیگر از علت های چهار دست و پا نرفتن نوزاد هم ناتوانی های ذهنی او در اثر هوش پایین یا ابتلا به عقب ماندگی ذهنی است. چنین کودکانی هم در یادگیری مهارت های حرکتی با تاخیر مواجه هستند.

آیا چهار دست و پا نرفتن نوزاد نشانه‌ای از مشکل است؟

اگر روند رشد نوزاد همان طور که قبلاً ذکر کردیم طبیعی باشد، اولین چهار دست و پا رفتن نوزاد در شش ماهگی صورت می گیرد. اما زمان انجام این کار در دامنه های متفاوتی بین 6 تا 12 ماهگی متفاوت است. یعنی هر کودکی برای انجام این کار برنامه زمانبندی مخصوص به خود دارد. اگر رشد کودک به طور طبیعی کامل نشود، نمی تواند عمل چهار دست و پا رفتن را یاد بگیرد.

بنابراین، والدین نباید نگران باشند چون می توانند به راحتی با تکرار برخی فعالیت ها فرزندشان را به این مهارت تحریک و نشویق کنند. حتماً دقت کنید که رشد مهارت یک نوزاد نارس را با روند رشد یک کودک معمولی مقایسه نکنید. البته بررسی وضعیت نوزاد نارس به طور منظم توسط پزشک متخصص حتماٌ بایستی صورت بگیرد. اگر مواردی غیر استاندارد در بدن نوزاد تشخیص داده شود، حتماً شما به یک درمانگر معرفی می شوید تا این تاخیر به حداقل لرسد.

پس در طول مراحل رشد، والدین بایستی برای اطمینان از نوزاد نارس خود با پزشک در ارتباط باشند. مشاهده می کنید که علل مختلفی برای علت چهار دست و پا نرفتن نوزاد وجود دارد. مشکلات حرکتی در اثر مشکلات مغزی یا اعصاب بروز می کنند، همچنین مشکلات اسکلتی – عضلانی ممکن است از دلایل بروز این اختلال باشند. پس اگر از 6 ماهگی متوجه مشکلاتی در نوزاد شدید، لازم است این علامت ها را با پزشک اطفال در میان بگذارید.

راهکارهای تقویتی برای کمک به نوزاد در یادگیری چهار دست و پا رفتن

بی شک، این سوال در ذهنتان است که چگونه به راه رفتن کودک کمک کنیم؟ درحقیقت، هیچ راه قطعی برای پیشگیری از علل تاخیر در راه افتادن وجود ندارد. اما والدین می توانند با پیگیری غربالگری در دوران بارداری مادر، خیلی زود مشکلاتی مانند عقب افتادگی ذهنی، مشکلات اسکلتی – عضلانی خاص و معلولیت احتمالی را به کمک پزشک تشخیص دهند. دادن غذاهایی که سرشار از ویتامین D و کلسیم هستند برای دیر چهار دست و پا رفتن نوزاد می تواند موثر باشد.

همچنین مشورت با پزشک یا یک فیزیوتراپیست یا کاردرمان و انجام تمریناتی ویژه تا قبل از یک سالگی کودک هم می تواند به تقویت پاها برای راه رفتن نوزاد کمک کند. ضمناً می توانید راه های زیر را برای تقویت و کمک به نوزاد برای یادگیری چهار دست و پا رفتن به کار ببرید:

او را تشویق کنید تا برای برداشتن اشیاء دور به هر روشی (خزیدن یا چهار دست و پا رفتن) تلاش کند. همچنین اجازه بدهید کودک بدون کفش و جوراب و پای برهنه برای چهار دست و پا رفتن تلاش کند تا عضلاتش قوی تر شوند.

کلینیک کاردرمانی کودکان در شرق تهران

یادآوری می کنیم که به عنوان والدین شما باید وضعیت نشستن کودک را تا حدود 8 ماهگی و وضعیت راه رفتن را تا 18 ماهگی زیر نظر داشته باشید. در صورت هرگونه تاخیر حرکتی بایستی به پزشک مراجعه کنید تا نشانه ها را بررسی کند. پزشک اطفال پس از معاینه کامل و بررسی سوابق خانوادگی می تواند علت چهار دست و پا نرفتن نوزاد و تاخیر در راه افتادن را با انواع آزمایش بررسی کند.

کودکانی که در معرض افزایش خطر ابتلا به فلج مغزی هستند یا ویژگی های غیرطبیعی دارند به پزشک مغز و اعصاب ارجاع داده می شوند. پزشکان متخصص و درمانگران در مراکز توانبخشی برای کودکانی که نیاز به خدمات کاردرمانی دارند، برنامه های ارزیابی شده و طراحی شده خاص برای هر کودک را ارائه می دهند.

مرکز توانبخشی همراه در شرق تهران آماده ارائه خدمات به عزیزانی است که نگرانی هایی در خصوص تاخیر رشد مهارت های حرکتی نوزاد خود دارند. برای دریافت اطلاعات بیشتر از خدمات مرکز و مشاوره های ویژه، می توانید از طریق شماره های تماس که در وب سایت درج شده است اقدام نمایید.

سخن آخر

در این مطلب به این موضوع مهم پرداختیم که هیچ دو کودکی شبیه هم نیستند و بنابراین روند پیشرفت کودک خود را نباید با دیگر کودکان مقایسه کنید. به کودک خود تا 12 ماهگی فرصت بدهید و سعی کنید که در کمال آرامش و بدون اضطراب شاهد بزرگ شدن و رشد کودک خود باشید. در اکثر مواقع، گرچه کودکی ممکن است دیر چهار دست و پا برود، اما نگران این موضوع نباشید و اگر نشانه ای مشکوک را دریافتید، حتماً با متخصصین ما در مرکز همراه تماس بگیرید.