اختلال ارتباطی بر رشد گفتار و زبان تاثیر گذاشته و سبب بروز اختلال گفتار و زبان می شود. درمان اختلالات ارتباطی توسط گفتاردرمانی به صورت اختصاصی انجام می گیرد. گفتاردرمانی این اختلال با انجام مداخلات به روز و به کمک متخصصان مجرب به کمک این بیماران آمده است. در این مقاله به انواع این اختلال، علائم و نشانه های آن و روش های درمانی می پردازیم. همچنین به اهمیت و نقش گفتار درمانی در مراکزی مانند کلینیک توانبخشی همراه در شرق تهران (خیابان دماوند) می پردازیم. با ما همراه باشید.
اختلال ارتباطی چیست؟
اختلال ارتباطی بر چگونگی دریافت، پردازش، ارسال و حتی درک مفاهیم توسط فرد تاثیر می گذارد. همچنین می تواند بر مهارت های گفتاری و زبانی موثر بوده و آن را تضعیف کند. درواقع، اختلال گفتار و زبان در پی تاثیر این اختلال بر روی رشد گفتار و زبان بروز می کند. حتی این اختلال می تواند توانایی شنیدن یا درک پیام ها را هم مختل کند. اختلال ارتباطی در انواع مختلفی بروز می کند که در ادامه به آن ها می پردازیم.
انواع اختلالات ارتباطی
یکی از ضروری ترین نیازهای زندگی اجتماعی انسان ها توانایی برقرای ارتباط است. انسان ها ارتباط برقرار می کنند تا اطلاعات، خواسته ها، نیازها، احساسات و افکار خود را با هم دیگر در میان بگذارند. ارتباط معنی گسترده ای دارد و حوزه های ارتباط کلامی و غیر کلامی را در برمی گیرد. نقاشی، حرکات بدن، ایما و اشاره، حالات چهره، زبان و گفتار و…همگی نمودهایی از ارتباط هستند. گاهاً ممکن است اختلالاتی پیش بیاید که نیازمند درمان اختلال ارتباطی باشد.
کودک برای اینکه بتواند به درستی ارتباط برقرار کند، نیاز به توانایی های گوناگونی دارد. اگر هر یک از این توانایی ها دچار مشکل شوند، اختلال ارتباطی ایجاد می شود.اختلالات ارتباطی دو دسته هستند:
الف) اختلالات زبانی
ب) اختلالات گفتاری
اختلال ارتباطی زبانی
به معنای اختلال در دریافت و بیان کلمات و نوشتار است. اختلال ارتباطی زبانی شامل موارد زیر است:
- اختلال واج شناختی: عدم درک ، شناسایی و تمایز اصوات و قوانین مربوط به کنار هم قرار دادن آنها جهت تولید گفتار
- اختلال در دستور زبان: شامل اختلال در صرف و نحو
- اختلال در معناشناسی: یعنی فرد در پردازش و معنای کلمات مشکل دارد.
- اختلال در کاربرد شناسی زبان: اختلال در چگونگی استفاده از زبان در برقراری ارتباط
درمان اختلالات ارتباطی در شرق تهران در مرکز گفتاردرمانی اختلالات ارتباطی در شرق تهران انجام می پذیرد.
اختلالات گفتاری
اختلالات گفتاری در سه بخش کلی قرار می گیرند:
- اختلال تولیدی یا تلفظی: یعنی فرد در بیان و تولید صداهای گفتاری مشکل دارد مثلاً تتاب به جای کتاب
- اختلالات روانی و گفتار: یعنی فرد در زمان بندی و سرعت گفتار مشکل دارد که شامل دو دسته اختلالات است : لکنت و شتابان گویی
- اختلالات صوت: یعنی فرد صدای گرفته و یا تو دماغی دارد.
هر چه حوزه مشکلات کودک وسیع تر باشد، اختلال ارتباطی اش شدیدتر خواهد بود. درمان اختلال ارتباطی بر عهده گفتاردرمانگر یا آسیب شناس زبان و گفتار است.
اختلال شنوایی
اختلال شنوایی می تواند استفاده از گفتار یا زبان را مختل کند. فرد مبتلا به اختلال شنوایی در برابر صداهای سخت، ناشنوا است. درواقع، ناشنوایان نمی توانند از شنوایی به عنوان منبعی اصلی برای ارتباط اعتماد کنند. افرادی که مشکل شنوایی دارند، در هنگام برقراری ارتباط فقط از شنوایی محدود می توانند استفاده کنند.
اختلال پردازش مرکزی
این اختلال بر چگونگی تجزیه، تحلیل و استفاده از سیگنال های شنوایی توسط فرد موثر است.
دلایل ایجاد اختلالات ارتباطی
اختلالات طیف اتیسم، آسیب شنوایی، شکاف کام و لب، آفازی یا زبان پریشی، آسیب به نیم کره های مغز، دمانس یا زوال عقل (در سالمندان) برخی عوامل دیگر مانند عدم وجود تحریک صوتی، بی توجهی احساسی و عدم تشویق مناسب ممکن است سبب بروز اختلال ارتباطی شوند یا ایجاد آن را تسهیل کنند. اختلال ارتباطی هم در کودکان و هم در بزرگسالان شایع است. علاوه بر اینف بیماران مبتلا به آسیب های مغزی هم بیشتر در معرض ابتلا به این اختلالات قرار دارند. یادآوری می شود که بسیاری از این مشکلات هم به خودی خود روی می دهند.
علائم و نشانه های اختلالات ارتباطی
توجه به این نکته ضرورت دارد که علائم اختلال ارتباطی به نوع و علت اختلال بستگی دارد. آن ها می توانند شامل موارد زیر باشند:
- عدم توانایی درک پیام ها
- ناتوانی در برقراری ارتباط به روشی قابل درک
- اصوات تکراری
- استفاده نادرست از کلمات
تولد تا ۶ ماهگی
- طی این دوره کودک به چهره دیگران (به خصوص چشم ها) خیره شده و صدا سازی می کند به حرکات و صداهای مادر پاسخ می دهد
- لبخند میزند (ابتدا خندیدن به صورت رفلکسی و سپس خندیدن در پاسخ به محرک خارجی و لبخند اجتماعی)
- به تدریج قوی تر شده حرکات متمایز تری را نشان می دهد و به موارد پیچیده تر علاقه نشان می دهد
- می آموزد که با صداسازی و پاسخ دهی می تواند محیط را تغییر داده و کنترل کند
- پاسخ های فوری و مثبت والدین انگیزه کودک را برای برقراری ارتباط افزایش می دهد
- در شش ماهی علاقه کودک و اسباب بازی ها و اشیا افزایش می یابد.
۷ تا ۲۱ ماهگی
- قصد های ارتباطی نوزاد شفاف تر و با کفایت تر هستند
- هر موفقیت به نوزاد برای ارتباط بیشتر و بهتر انگیزه می دهد
- کودک پاسخ های متفاوت تری ارائه می دهد، نزدیک مادر می ماند و حرکاتش را دنبال می کند و در صورت ترک وی پریشان می شود.
- علاقه به بازی کردن با اسباب بازی ها در کنار مادر بیشتر میشود زیرا رفتار های مادر قابل پیشبینی تر هستند.
- تقلید رفتار های حرکتی ساده مانند بای بای کردن
- دنبال کردن حرکات چشم و سر
عدم نمایان شدن این موارد در سن مورد انتظار، نیازمند درمان اختلال ارتباطی در مراکز توانبخشی است.
روش های تشخیص این نوع اختلالات
برای تشخیص دقیق اختلال ارتباطی نیاز است چند متخصص با یکدیگر همکاری نزدیک داشته باشند. پزشکان خانواده، متخصصان مغز و آسیب و آسیب شناسان گفتار و زبان (گفتاردرمانگر) که هر یک آزمایش های مختلفی را برای ارزیابی و تشخیص انجام می دهند. این آزمایش ها ی معمول شامل موارد زیر می شوند:
- معاینه فیزیکی کامل
- تصویربرداری تشدید مغناطیسی (MRI)
- اسکن توموگرافی کامپیوتری
- معاینه روان پزشکی
- تست روان سنجی مهارت های استدلال و تفکر
- تست های گفتار و زبان
نقش گفتاردرمانی در اختلال ارتباطی
سه مرحله متوالی در رشد عملکرد های ارتباطی اولیه کودکان وجود دارد.
سطح پیش از گفتار در اختلال ارتباطی
- از تولد تا ۸ ماهگی
- تعامل و ارتباط از طریق گریه ، تولید صدا ها واستفاده از حالات چهره و حرکات بدنی
سطح منظوری در اختلال ارتباطی
- ۸ تا ۲۱ ماهگی
- استفاده از صداسازی ها برای برقراری ارتباط
- استفاده از نشانه ها همراه با تماس چشمی
سطح بیانی در اختلال ارتباطی
- بعد از ۲۱ ماهگی
- بیان اولین کلمه معنی دار
- کلامی شدن مکالمات با یا بدون استفاده از اشارات
عدم نمایان شدن این موارد در سن مورد مورد انتظار، نیازمند درمان اختلالات ارتباطی است. مرکز توانبخشی و گفتاردرمانی همراه در شرق تهران، بر هر یک از مهارت های کودک که در ادامه به آن ها اشاره کردیم، اثر گذار است.
- مهارت های کلامی و غیر کلامی: شامل صحبت کردن، برقراری ارتباط از طریق زبان بدن و ایما و اشاره، تامل و درک آنچه که دیگران می گویند و ارائه پاسخ و عکس العمل مناسب به گونه ای که دیگران متوجه شوند.
- مهارت های رفتاری: شامل بروز رفتارهای صحیح بر اساس موقعیت های متفاوت، توانایی کنترل هیجانات و احساسات، توانایی قانون پذیری و داشتن رفتاری متعادل و موجه در شرایط متفاوت.
- مهارتهای اجتماعی: تعامل با دیگران, داشتن روابط با خانواده, دوستان و معلمان, مشارکت و پاسخ به احساسات دیگران.
با توجه به اینکه این مهارت ها نقش بسزایی در زندگی اجتماعی فرد و ارتباط با همسالان و عملکرد تحصیلی او دارد پس ضروری است که برای جلوگیری از افت عملکرد های ارتباطی و تحصیلی کودک، در صورت وجود اختلالات ارتباطی، زمان را از دست ندهید و به متخصص گفتاردرمانی مراجعه کنید.
درمان اختلال ارتباطی، چگونه به کودک کمک کنیم؟
از آنجا که موقعیت ها و تبادلات ارتباطی به رشد زبان کمک می کنند پس نیاز است تا خانواده یا مراقبان کودک بافت ها و موقعیت های ارتباطی مورد نیاز کودک را فراهم کنند. در ادامه راهکارهایی برای ایجاد موقعیت های ارتباطی با کودک آورده شده است.
- الگوی رفتار مناسب اجتماعی را به او بیاموزید.
- به او سلام کنید.
- موقع خداحافظی دست تکان بدهید.
- او را بین سایر بچه ها ببرید و شرایط ارتباط و تعامل با دیگر بچه ها را برای او فراهم کنید.
- احترام به مالکیت اشخاص را شروع کنید.
- همواره از تلاش های او پشتیبانی کنید.
- او در این سن به خود بیشتر از بقیه توجه دارد؛ بنابراین با روش های مناسب او را با دیگر بچه ها ارتباط دهید.
رفتارهای ارتباطی مادرانه:
- گفتار کودکانه یا مادرانه (جملات کوتاه و ساده)
- نگاه خیره به کودک (به حفظ علاقه و توجه و تمرکز کودک بر چهره مادر کمک می کند)
- حالت چهره (شرایط عاطفی موقعیت به کودک انتقال داده میشود و به حفظ توجه کودک و درک وی کمک می کند)
- تعاملات بین نوزاد و مراقب برای رشد زبان بسیار اهمیت دارد.
نتیجه گیری
گفتاردرمانی اختلال ارتباطی برای تقویت مهارت های ارتباطی و اجتماعی و بهبود توانایی افراد در انجام کارهای ضروری برای زندگی موفق روزانه به بیماران کمک می کند. برخی از افراد مبتلا به این اختلال، ممکن است نتوانند از صدا، حرکات، حالات چهره یا نوشتار خود برای بیان ایده های خود استفاده کنند. در اینجا گفتاردرمانی خیابان دماوند تهران رویکردی درمانی بر اساس شرایط بیمار و شدت اختلال ارتباطی او طرح ریزی و اجراء می کند تا مشکلات گفتاری و زبانی بیمار اعم از مشکلات تولیدی گفتار، روانی گفتار، مشکلات صوتی و… او را با استفاده از تکنیک های مناسب برطرف کند.
[…] اطلاعات بیشتر در زمینه درمان اختلالات ارتباطی، لینک زیر را مطالعه […]