درمان آسیب های مخچه ای هنوز موضوعی است که محققان و دانشمندان زیادی به دنبال آن هستند. آسیب به مخچه توانایی این بخش از مغز را برای عملکرد لازم در تنظیم حرکات ضروری و در جهت فعالیت هماهنگ عضلات بدن مختل می کند. در نتیجه کارهایی مثل راه رفتن که فرد در گذشته آموخته و به صورت خودکار انجام می شدند، مختل خواهند شد. فرد با آسیب مخچه در حفظ تعادل، وضعیت بدن و انجام حرکات ارادی و خودکار با مشکل روبرو می شود و به مداخلات کاردرمانی نیاز خواهد داشت. همچنین ایجاد مشکل در تنفس، بلع، جویدن، گفتار و نوشتن از دیگر مشکلاتی است که این بیماران با آن مواجه می شوند. برای بررسی دلایل آسیب های مخچه ای و نیازهای درمانی این بیماران، لطفاً تا پایان مطلب همراه ما بمانید.
آسیب مخچه ای چیست؟
آتاکسی یا آسیب مخچه ای به آن دسته از بیماری های عصبی (سیستم عصبی) گفته می شود که بر هماهنگی و حرکت تاثیر می گذارد. این افراد اغلب در بلع، گفتار و حتی در تعادل مشکلاتی دارند. آتاکسی معمولاً در نتیجه آسیب به بخشی از مغز که حرکت را هماهنگ می کند (مخچه) ایجاد می شود. ممکن است آتاکسی در هر سنی بروز کند و معمولا ًهم پیشرونده است. به این معنا که با گذشت زمان می تواند بدتر شود. البته این را هم ذکر کنیم که این بیماری نادر است.
مخچه مسئولیت هایی شامل تعادل مناسب در بدن، قوام یا تون عضلات، هماهنگی در فعالیت ها و انقباض های مناسب در عضلات، نوشتن و صحبت کردن به صورت صحیح و کامل را به عهده دارد. مخچه بخش های مختلفی داشته و در ارتباط با بخش های مختلفی از مغز، نقش بسیار حیاتی در بدن ما ایفاء می کند. عملکرد این بخش تحت تاثیر عوامل مختلفی مانند مانند ضربه، نرسیدن اکسیژن یا سکته مغزی، بیماری های ژنتیک، تب، ویروس ها و موارد بسیار دیگر ممکن است دچار اختلال شود. اگر به مخچه آسیبی وارد شود بسته به شدت و یا منطقه درگیر شده در مخچه شاهد علائم مختلفی در فرد خواهیم بود. همچنین این علائم می توانند بسته به سن کودک یا بزرگسال متفاوت باشند.
آتاکسی، مهم ترین مشکل مخچه
در ضمن آتاکسی، یکی از مهم ترین مشکلات مخچه ای هم هست که ناتوانی در هماهنگی بین چشم و دست، تعادل ضعیف، مشکلاتی در انقباض های عضلانی و فعالیت هایی که نیاز به هماهنگی بین ارگان ها و قسمت های مختلف بدن دارند را در فرد ایجاد می کند. حتی مشکلاتی در راه رفتن و در صحبت کردن هم در بیمار بروز می کند. درمان آسیب های مخچه ای با توجه به نیاز بیمار علاوه بر دارو درمانی می تواند شامل جلسات کاردرمانی و گفتار درمانی باشد.
علائم و دلایل آسیب های مخچه ای
آسیب مخچه ای یا آتاکسی می تواند با گذشت زمان ایجاد شود یا به طور ناگهانی ظاهر شود. از جمله علائم و نشانه های این آسیب می توان موارد زیر را نام برد:
- ضعف در هماهنگی
- راه رفتن ناپایدار و همراه با تلو تلو خوردن
- مشکل در انجام فعالیت های حرکتی ظریف، مانند؛ نوشتن، بستن دکمه های پیراهن، نیازمند مداخلات و درمان آسیب های مخچه ای
- تغییر در گفتار
- حرکات غیر ارادی رفت و برگشتی چشم (نیستاگموس)
- مشکل در بلع
- نوشتن نامرتب و جمله بندی ناقص
- انقباض های نامتناسب و عدم هماهنگی در آن ها
آسیب، تحلیل رفتن یا از دست دادن سلول های عصبی در بخشی از مغز که مسئول کنترل هماهنگی عضلات بدن(مخچه) است، منجر به آتاکسی می شود. درمان آسیب های مخچه ای همواره سخت بوده است. مخچه در پشت ساقه مغز و درست زیر کورتکس قرار گرفته که همان طور که قبلاً اشاره کردیم به تعادل، حرکات چشم، بلع و گفتار کمک می کند. همچنین برای تشخیص و درمان آسیب های مخچه ای باید هرچه سریع تر به پزشک متخصص مراجعه کنید. برخی از این علائم می توانند با دیگر بیماری ها مشترک باشند که توسط پزشک بررسی های دقیق صورت می گیرد.
دلایل آسیب های مخچه ای | درمان آسیب به مخچه
بیماری هایی که سبب آسیب به نخاع و اعصاب محیطی می شوند همچنین می توانند سبب آتاکسی شوند، چراکه مخچه را به عضلات متصل می کنند. از دلایل بروز مشکلات مخچه ای که فرد را نیازمند اقداماتی جهت درمان آتاکسی می کند، می توان موارد زیر را نام برد:
- آسیب و ضربه به سر
- سکته مغزی
- فلج مغزی
- بیماری های خودایمنی
- عفونت ها
- ناهنجاری های مغز
- سندرم های پارانئوپلاستیک
- واکنش به برخی سم ها، دارو ها
- مسمومیت با الکل و مواد مخدر
- کمبود ویتامین E، ویتامین B12 یا تیامین
- مشکلات تیروئیدی
- عفونت ناشی از ابتلا به کووید ۱۹
اگر مخچه آسیب ببیند چه اتفاقی می افتد؟
آسیب های مخچه ای، به دلیل مجموعه ای از عوامل می توانند پیش بیایند. ازجمله تصادفات، فعالیت های ورزشی، عوارض پس از جراحی یا حتی عوارض برخی بیماری ها می توانند منجر به بروز آسیب های مخچه ای شوند. ممکن است آسیب های مخچه ای منجر به آسیب های زیر شود:
1- آسیب های فیزیکی
این نوع آسیب ها می توانند ناشی از تصادفات، ضربه های ورزشی، حوادث کاری و سقوط ها باشند.
2- مشکلات ناشی از عفونت ها
عفونت های ویروسی یا باکتریایی می توانند منجر به آسیب مخچه شوند و به ویژه در مواردی که عفونت به سیستم عصبی مرکزی (مغز و نخاع) گسترش پیدا کرده باشد.
3- فشارهای مکرر و تکراری
برخی از فعالیت های روزمره مانند حمل و نقل بار، خم شدن یا حتی نشستن های طولانی مدت هم می توانند فشارهای تکراری و مکرر به مخچه وارد کرده و در نهایت منجر به آسیب به این ناحیه می شوند.
4- صدمات ناشی از التهاب ها
التهاب های مختلف می توانند به بافت های مخچه آسیب بزنند. ازجمله التهاب توسط بیماری اتوایمیونیتر (مانند آرتریت روماتوئید) یا التهاب های ناشی از عفونت های باکتریایی و ویروسی.
5- عوارض پس از جراحی
برخی از جراحی ها ممکن است که مخچه آسیب بزند. بخصوص در مواردی که به نخاع مربوط می شود ازجمله جراحی های ستون فقرات و ستون فقرات گردنی.
6- آسیب های ناشی از اختلالات عصبی و بیماری های متابولیک
برخی از بیماری های متابولیک مانند دیابت و برخی از اختلالات عصبی ممکن است به مخچه آسیب بزند. لازم به ذکر است که درمان آسیب های مخچه ای نیازمند مراقبت های خاص است و درمان متناسب می تواند از بروز مشکلات جدی و پیشرفت آسیب های هرچه بیشتر پیشگیری کند.
آسیب به مخچه چه عوارضی دارد؟
اگر مخچه آسیب ببیند چه اتفاقی می افتد؟ عوارض احتمالی این آسیب کدامند؟ برای پاسخ به این سوال، این طور می توان گفت که آسیب به مغز، ازجمله آسیب به مخچه ممکن است منجر به بروز عوارض بسیار جدی و مختلفی شود. این آسیب ها وابسته به نوع و مکان آسیب هستند. حتی شدت آسیب هم می تواند در میزان بروز عوارض موثر باشد. در ادامه به ذکر برخی از عوارض احتمالی آسیب به مغز و مخچه می پردازیم:
- ضایعات عصبی و عقب ماندگی ذهنی
آسیب به مخچه ممکن است ضایعات عصبی دائمی را ایجاد کند که عوارض ماندگاری هم برای فرد خواهد داشت.
- تغییر وضعیت عمومی
کاهش هوشیاری، کاهش وضوح ذهن، کاهش آرامش و توانایی های حرکتی
- کاهش شدید فعالیت عصبی و حسی
آسیب به مغز و مخچه منجر به بروز اختلالات حرکتی، مشکلات درک و تشخیص های حسی، کاهش و مشکلات توانایی حافظه و یادگیری می شود.
- مشکلات توجه و تمرکز
ممکن است پس از آسیب به مخچه، افراد مشکلاتی در تمرکز، توجه و حافظه را تجربه کنند.
- مشکلات حرکتی
پس از آسیب به مخچه لرزش ها، مشکلات تعادل و هماهنگی های حرکتی برای بیمار بروز می کند. بهبود عوارض و درمان آسیب های مخچه ای نیازمند پیگیری های همه جانبه ای است که توسط پزشک متخصص و درمانگر به بیمار و خانواده او توصیه می شود. این تمرینات به صبر و مداومت نیازمند هستند.
چه هنگامی برای درمان آسیب های مخچه ای به پزشک مراجعه کنیم؟
شاید شما از وجود یک مشکل در مخچه خود آگاه نباشید و زندگی روزمره تان روی روال باشد.اما دقت کنید که در صورت مشاهده موارد زیر حتماً به پزشک مراجعه کنید:
- اگر تعادل خود را از دست می دهید.
- اگر هماهنگی عضلات یک دست، بازو یا پای خود را از دست می دهید.
- اگر در راه رفتن مشکل دارید.
- اگر مشکلاتی در گفتار داشتید.
- اگر در بلع مشکل دارید. کاردرمانی و گفتار درمانی خیابان دماوند تهران بهترین مداخلات را برای کنترل مشکلات حرکتی و هماهنگی و مشکلات زبان و گفتار شما ارائه می دهد.
یادآوری می کنیم که علامت ها و عوارض و درمان افراد مبتلا به آتاکسی بسته به نوع و علت زمینه آن می تواند بسیار متفاوت باشد. اغلب افراد مبتلا به آسیب های مخچه ای هر سال بدتر می شوند. فراموش نکنید که درمان برای کنترل بهبود علائم و کیفیت زندگی بیمار بسیار ضروری است.
درمان آسیب های مخچه ای امکان پذیر است؟
متاسفانه، تاکنون هیچ درمانی برای آتاکسی وجود ندارد. اما از طرفی هم درمان های علامتی وجود دارند که در درمان آسیب های مخچه ای می توانند موثر عمل کنند. درمان هم به علائم فردی وابسته است و هدف از درمان هم مدیریت علائم برای بهبود تحرک و راحتی بیمار در طولانی مدت است. البته داروها هم می توانند به مدیریت علائمی مانند سرگیجه و لرزش کمک کنند. داروها می توانند مشکلات عضلانی را که بر اندام هایی مانند قلب، مثانه و چشم ها تاثیر می گذارند را کنترل کنند.
درمان های فیزیکی، گفتاری و کاردرمانی هم عوامل مهمی هستند که می توانند به مدیریت علائم کمک کنند. همچنین تمرینات تخصصی و فیزیوتراپی برای کمک به حفظ تعادل، تحرک و یادگیری هم از روش های جدید برای انجام فعالیت های روزمره شناخته می شوند. علاوه بر این، افراد مبتلا به آتاکسی ممکن است به واکر، عصا، اسکوتر موتوری یا ویلچر نیاز داشته باشند که ایمن تر و راحت تر حرکت کنند.
در مجموع ممکن است پزشکان برای برخی از بیماران علت اصلی را با دارو درمان کنند. درمان موثر می تواند علائم را ثابت نگه دارد. تا مادامی که تحقیقات مداوم منجر به یافتن درمان آسیب های مخچه ای شود همچنان باید منتظر بمانیم.
کاردرمانی بیماران آسیب مخچه ای در شرق تهران
لازم است یادآوری کنیم که آسیب وارده به مخچه قابل درمان نیست، اما همان طور که قبلاً گفتیم علائم ناشی از آن را می‌توان بهبود بخشید. مداخلات کاردرمانی در درمان آسیب های مخچه ای یکی از بهترین راهکارها برای کنترل علائم حرکتی و هماهنگی ناشی از آسیب مخچه ای شناخته می شود. کاردرمانی در آسیب مخچه ای با تمرکز بر نیازهای اساسی افراد مبتلا به این مشکلات، باعث کاهش اثرات منفی بیماری در زندگی آنها می شود.
مشاهده می شود که با پیشرفت بیماری، فرد توانایی انجام کارهای روزمره مانند لباس پوشیدن، شست و شو، تهیه غذا و… را از دست خواهد داد. مداخلات کاردرمانی شرق تهران به افراد دارای آسیب های مخچه ای کمک می کند تا زندگی مستقل خود را حفظ کنند. آنها سطح توانایی و مهارت های بیمار برای انجام وظایف و همچنین عادات و محیط زندگی او را ارزیابی می کنند. کاردرمانی در روند درمان آسیب های مخچه ای به این افراد کمک می کنند تا بتوانند به تنهایی یا با حداقل کمک دیگران زندگی کنند. همچنین بتوانند کارهای روزمره شان را انجام دهند.
نکته آخر
به عنوان نکته آخر یک بار دیگر یادآوری می کنیم که آسیب های مخچه ای بسیار متنوع هستند. چشم انداز افراد مبتلا بستگی به میزان و نوع آسیب، وضعیت فرد و همچنین اقدامات درمانی دارد. مهم ترین درمان هایی که برای این فراد توصیه می شود، درمان های دارویی، درمان های کاردرمانی و گفتار درمانی است که از مشکلات بعدی بیمار جلوگیری می کنند. این بیماران بدون شک نیاز به دریافت خدمات توانبخشی هستند. مرکز کاردرمانی و گفتار درمانی شرق تهران مرکزی است که دربهبود این بیماران نقش موثری ایفاء می کند.
بدون دیدگاه