گفتاردرمانی سندروم داون برای کمک به این افراد و توسعه مهارت های ارتباطی آنان طراحی شده است. گفتار درمانی با ارائه بهترین روش های درمان، بهترین نتایج مانند بهبود در وضوح گفتار، ارتقای مهارت های زبان دریافتی و همچنین توانایی در استفاده از کلمات و جملات را برای این کودکان رقم می زند.
همان طور که می دانید سندروم داون از نظر شدت نقایص رشدی در افراد مختلف، متفاوت است. پس متخصصین مرکز گفتاردرمانی شرق تهران با انجام ارزیابی های دقیق، بهترین برنامه درمانی را مخصوص هر کودک تدوین می کنند. در این مقاله اطلاعاتی وجود دارد که به کودکان و نوجوانان در پیشرفت گفتار و زبان و ارتقاء سطح ارتباطاتشان کمک می کند. پس با ما تا انتهای مقاله همراه باشید.
سندروم داون چیست؟
سندروم داون چیست؟ سندرم داون (عقب افتادگی ذهنی یا منگولیسم) یا تریزومی ۲۱ یک اختلال ژنتیکی حاصل از تقسیم سلولی غیر طبیعی است. این تقسیم سلولی غیر طبیعی منجر به ایجاد یک نسخه اضافی کامل یا جزئی از کروموزوم ۲۱ می شود. رشد گفتار و زبان می تواند برای بسیاری از کودکان مبتلا به سندرم داون چالش برانگیز باشد. همچنین این اختلال منجر به تاخیر در رشد جسمی و روانی می شود.
افراد مبتلا به سندرم داون مشکلات ارتباطی دارند. یعنی این افراد در روند رشد و تحول زبان و گفتار با نقاط ضعف و قوت متفاوت و چالش های مختلفی روبرو هستند. در ادامه به برخی از این مشکلات ارتباطی اشاره کرده ایم:
- مشکلاتی در درک احساسات دیگران
- مشکل در درک زبان گفتاری
- مشکل در برقراری تماس چشمی
- عدم توانایی در استفاده از زبان گفتار برای بیان افکار و عقاید خود
- عدم توانایی در درک و استفاده از زبان بدن مانند حالات چهره و ژست ها
همه این مشکلات می توانند افراد مبتلا به سندروم داون را برای برقراری ارتباط با دوستان، خانواده و مراقبین دچار چالش کنند. یکی از مهم ترین اهداف گفتاردرمانی سندروم داون کاهش و بهبود این چالش های روزمره است.
علائم سندروم داون در کودکان
در حال حاضر، احتمال به دنیا آمدن نوزاد مبتلا به سندرم داون با غربالگری در دوران بارداری تخمین زده می شود. اما توجه داشته باشید که مادر در دوران بارداری کودک مبتلا به این سندروم هیچ علامتی را تجربه نمی کنند. اما در بدو تولد، این نوزادان معمولاً علائم خاصی دارند. ازجمله:
- سر و گوش های کوچک
- ویژگی صافی صورت
- گردن کوتاه
- چشمانی که به سمت بالا تمایل دارند.
- زبان بیرون زده
- گوش های غیر معمول
- ضعف در ماهیچه ها
حتی یک نوزاد مبتلا به سندرم داون معمولا ًدر سایز متوسط متولد می شود، اما از کودک معمولی رشد کندتری دارد. این کودکان به نوعی ناتوانی رشدی دارند؛ اما اغلب خفیف تا متوسط است. درنتیجه، تاخیر در رشد ذهنی و اجتماعی ممکن است مشکلات و علائم زیر را در پی داشته باشد:
- رفتارهای تکانشی
- قابلیت یادگیری آهسته
- توان توجه پایین
- قضاوت های ضعیف
کودکان مبتلا به سندروم داون طیف وسیعی از مشکلات پزشکی را هم تجربه می کنند. در این میان، کلینیک های توانبخشی مانند کلینیک توانبخشی همراه در خیابان دماوند به این کودکان در بالا بردن کیفیت زندگی این کودکان و رسیدن به استقلال گام های موثری برمی دارند.
روش های تشخیص سندروم داون
در ایالت متحده امریکا، غربالگری و آزمایشات سندرم داون به عنوان بخشی معمول از مراقبت های دوران بارداری محسوب می شود. زن باردار بالای ۳۵ سال با همسر بالای ۴۰ سال یا با سابقه خانوادگی سندروم داون، نیازمند معاینه خواهد بود. معاینات و روش های تشخیص عبارتند از:
سه ماهه اول
معاینه و سونوگرافی همراه با آزمایش خون می تواند وجود سندروم داون در جنین را مشخص کند. این آزمایش ها ممکن است نتایج کاذب هم داشته باشند. در هر حال اگر نتایج طبیعی نباشند، ممکن است پزشک پس از هفته پانزدهم بارداری، آمنیوسنتز را هم بررسی کند.
سه ماهه دوم
سونوگرافی و آزمایش غربالگی چهارگانه یا QMS می تواند به شناسایی سندروم داون و سایر نقایص مغز و نخاع کمک کند. این آزمایش بین هفته های ۱۵ تا ۲۰ بارداری انجام می شوند. اگر هیچکدام از این آزمایش ها طبیعی نباشد، در ریسک خطر بالای ابتلا به نقص در هنگام تولد قرار خواهد گرفت.
تست هایی برای قبل از تولد
آزمایش های اضافی که ممکن است پزشک بخواهد برای تشخیص سندروم داون در کودک انجام دهد شامل موارد زیر می شود:
- آمنیوسنتز: پزشک، نمونه ای از مایع آمنیوتیک را برای بررسی تعداد کروموزوم در هفته ۱۵ بررسی می کند.
- نمونه برداری از پرزهای جفتی: پزشک، سلول هایی از جفت را برای آنالیز کروموزوم های جنین بر می دارد. این آزنایش هم بین هفته نهم تا چهاردهم بارداری انجام می شود. این آزمایش می تواند خطر سقط جنین را افزایش دهد. این احتمال بر طبق گفته کلینیک مایو، کمتر از یک درصد است.
- نمونه برداری زیر جلدی از خون بند ناف: پزشک، خون بند ناف را گرفته و آن را برای نقایص کوروموزومی بررسی می کند. این کار پس از هفته ۱۸ بارداری انجام می شود و خطر سقط جنین بالاتری دارد. پس این آزمایش فقط در صورت عدم اطمینان از سایر آزمایشات انجام می شود.
در بدو تولد هم آزمایش هایی که پزشک انجام می دهد شامل معاینه جسمی کودک می شود و برای تایید بیماری هم آزمایش خون کاریوتیپ تجویز می گردد. توجه داشته باشید که پس از تشخیص، لازم است درمان به سرعت آغاز گردد. گفتاردرمانی سندروم داون و کاردرمانی سندروم داون در کاهش عوارض این بیماری بسیار کمک کننده است.
آیا روشی برای بهبود این سندروم وجود دارد؟
متاسفانه تاکون هیچ درمانی برای سندروم داون وجود ندارد. اما برنامه های آموزشی و حمایتی از جمله گفتاردرمانی سندروم داون به افراد مبتلا به بیماری و خانواده آن ها کمک می کند.
برنامه های موجود و مداخلات درمانی از دوران نوزادی شروع می شود. در این برنامه ها، معلمان، متخصصان و کاردرمانگرانی آموزش دیده به کودک کمک می کنند تا موارد زیر را یاد بگیرد:
- مهارت های حرکتی
- مهارت های اجتماعی
- مهارت های حسی
- مهارت های زبان و توانایی های شناختی
در گفتاردرمانی سندروم داون در مرکز گفتار درمانی شرق در تهران، اگرچه این کودکان کندتر از دیگران می آموزند اما به آن ها کمک می کند تا مهارت های مهم زندگی را به خوبی یاد بگیرند.
تاثیر گفتاردرمانی بر بیماران سندروم داون
یک آسیب شناس گفتار و زبان (SLP) در ابتدا وضعیت گفتاری، ارتباطی و بلعی کودک را ارزیابی می کند. سپس با توجه به نتیجه ارزیابی و توانایی های کودک، یک برنامه درمانی جامع ارائه می کند. متخصصین مرکز گفتار درمانی شرق تهران در رابطه با کودکان سندروم داون، تمامی زمینه های زیر را در نظر می گیرند.
- رسایی کلام و فهم زبان از اهداف مداخلات گفتاردرمانی سندروم داون
- معناشناسی واژگان
- توانایی استفاده صحیح از دستور زبان
- کاربرد شناسی (استفاده از زبان در ارتقاء مهارت های اجتماعی و گفتاری)
- مهارت های زبانی مورد نیاز برای برقراری ارتباط جمعی
- برنامه ریزی حرکتی دهان
- تقویت عضلات دهان و حلق
- رفع مشکلات بلع و جلوگیری از خطرات احتمالی ناشی از آن
گفتاردرمانی سندروم داون در کنار همکاری خانواده، بهترین نتیجه ممکن را برای کودک رقم می زند. تجارب متنوع به کودکان و نوجوانان مبتلا به سندرم داون کمک می کند تا مهارت های ارتباطی جدید کسب کنند. وقتی خانواده فرصت برقراری ارتباط در اختیار کودک قرار دهد، مهارت های او گسترش می یابد. بنابراین به جای محدود کردن کودک، بهتر است او را به برقراری ارتباط با همسالان و کسب تجربه های مختلف تشویق کرد.
خدمات کلینیک همراه برای بیماران سندروم داون
مداخلات آسیب شناسی گفتار زبان در کلینیک همراه در شرق تهران می تواند از زمان نوزادی آغاز شود. درمان ممکن است شامل تحریک صوتی، تحریک زبان همراه با بازی، تغذیه، تمرینات حرکتی دهان و… باشد. همیشه باید خانواده به عنوان شریک اصلی درمان در نظر گرفته شود. زیرا خانواده اولین و مهم ترین معلم گفتار و زبان کودک است.
مداخله زود هنگام برای ارائه خدمات به نوزادان و کودکان نوپا از بدو تولد تا پایان دو سالگی گفته می شود. مداخلات گفتاردرمانی می تواند شامل جلساتی در کلینیک یا حتی خانه باشد. توانبخشی (گفتار درمانی و کاردرمانی) کودکان سندروم داون معمولاً به صورت دریافت مداخلات کاردرمانی جسمی، ذهنی و گفتاردرمانی انجام می گیرد.
در این جا یادآور می شویم که گفتار یک عملکرد ثانویه است که با همان ساختارهای آناتومیک دخیل در تغذیه و تنفس شکل می گیرد. تون عضلانی ضعیف (هایپوتونی) بر تغذیه کودک تأثیر می گذارد. این ضعف عضلانی همچنین در رشد گفتار نیز موثر است. اگر غذا خوردن کودکی دچار مشکل است، مهم است که در سریع ترین زمان از مداخلات گفتاردرمانی سندروم داون بهره مند شود. در هنگام غذا خوردن، هماهنگی عضلات مورد استفاده برای گفتار نیز تقویت می شود. بنابراین درمان مشکلات تغذیه ای کودک می تواند به تقویت عضلات دهان کمک کند. این به نوبه خود بر گفتار او نیز تأثیر مثبت می گذارد.
گفتاردرمانگر ممکن است انواع خاصی از ماساژ دهان و عضلات گلو را برای کودک انجام دهد. همچنین بخشی از آن ها را برای تمرین در منزل به والد کودک نیز آموزش می دهد. به علاوه کارهایی مثل نوشیدن با نی یا فوت کردن نیز ممکن است برای تقویت عضلات دهان و گلو توصیه شوند.
نتیجه گیری
فراموش نکنید بیماران سندروم داون امروزه می توانند بیشتر زندگی کنند و حتی زندگی غنی تر هم داشته باشند. توجه داشته باشید که این کودکان اغلب با مجموعه ای از چالش ها روبرو هستند اما می توانند بر آن ها غلبه کرده و مستقل شوند. کلینک های توانبخشی مانند مرکز توانبخشی همراه در خیابان دماوند تهران با متخصصان باتجربه و حمایت و درک متقابل خانواده ها می توانند در پیشرفت و بهبود این بیماران بسیار موثر باشند.
بدون دیدگاه