گفتار درمانی بلع به بهبود عدم توانایی کودکان و بزرگسالان در بلع مایعات یا غذاها کمک زیادی می کند. ممکن است افراد به دلایل مختلف دچار اختلال در بلع شده باشند. گفتاردرمانگران برای بزرگسالان یا کودکان مبتلا به دیسفاژی خدماتی از قبیل توصیه روش های تغذیه ای مناسب یا اصلاح رژیم غذایی را برای جلوگیری از خفگی یا عفونت سیستم تنفسی ارائه می دهند.
در این مقاله در مورد اختلالات بلع در کودکان و بزرگسالان بیشتر صحبت می کنیم. همچنین به بررسی ضرورت مراجعه به کلینیک توانبخشی همراه در خیابان دماوند و تاثیر جلسات گفتار درمانی در درمان این اختلال می پردازیم.
اختلال بلع بزرگسالان و کودکان چیست؟
ابتدا مختصری به مکانیسم بلع می پردازیم. بلع طبیعی یک مکانیسم پیچیده است که مجموعه ای ازانقباضات عصبی-عضلانی، ارادی و غیر ارادی را شامل می شود. این مکانیسم به صورت هماهنگ و متوالی انجام می شود و موجب انتقال موادغذایی یا مایعات از دهان به حلق و مری و در نهایت معده می شود.
عمل بلع در نوزادی با مکیدن شروع می شود و با افزایش سن، خوردن غذای جامد و نوشیدن از فنجان هم اضافه می شود. اختلال بلع به هرگونه مشکل در مکیدن، جویدن، کنترل غذا یا بلعیدن (قورت دادن) گفته می شود که می تواند در تمام مراحل بلع پیش بیاید.
اختلال بلع در بزرگسالان
در بزرگسالان، اختلال بلع به دیسفاژی شناخته می شود که حفره دهان، حلق، مری یا محل اتصال معده به مری درگیر می شود. بیماران پس از سکته مغزی، بیماران ام اس، پارکینسون یا ضربه های مغزی می توانند موجب اختلال در بلع شوند. عوارض دیسفاژی شامل موارد زیر است:
- کم آبی
- سوء تغذیه
- آسپیراسیون (ذات الریه)
- بیماری های مزمن ریوی
- به خطر افتادن سلامت عمومی
- خفگی یا حتی مرگ در برخی موارد.
گفتنی است، بزرگسالانی که به دیسفاژی مبتلا هستند، احتمال دارد بی اشتهایی و حتی گوشه گیری را هم تجربه کنند. گفتار درمانی بلع در جلوگیری از این عوارض و بهبود این بیماران بسیار موثر است. اختلالات بلع ممکن است در یکی از مراحل فرآیند بلع یعنی در، فاز بلع دهانی، فاز بلع حلقی (آسپیراسیون) و فاز بلع در مری اتفاق بیافتد.
اختلال بلع در کودکان
در کودکان هم دیسفاژی زمانی اتفای می افتد که کودک در بلع غذا یا نوشیدن مایعات مشکل داشته باشد. در هر یک از فرآیندهای بلع یعنی جویدن، قرار دادن غذا روی زبان یا عمل بلعیدن، ممکن است مشکل بلع در کودکان (دیسفاژی) روی بدهد.
یکی از نکات بسیار مهم در طول بلع، حفاظت از راه هوایی است. بدن در هنگام قورت دادن مایعات یا غذا به طور خودکار می تواند از راه هوایی محافظت کند. اما اگر کودک شما به دیسفاژی اطفال مبتلا باشد، اغلب در طول غذا خوردن احساس خفگی می‌کند یا هنگام قورت دادن، غذا از بینی او خارج می‌شود.
مشکل بلع منجر به تغذیه ناکافی در کودک می شود و در نتیجه نمی تواند به درستی رشد کند و وزن بگیرد. این بیماری می تواند خفیف، متوسط یا شدید باشد. البته در ۹۹ درصد نوزادان این مشکل به صورت خفیف یا متوسط بروز می کند.
خفیف
این نوزادان استریدور تنفسی دارند. (صدای بسیار ریزی که موقع تنفس شنیده می شود) اما هیچ انسداد قابل توجهی در مسیر هوایی ندارند، هیچ مشکل تغذیه ای یا سایر علائم مرتبط با نرمی حنجره وجود ندارد. استریدور نیز معمولا در ۱۲ تا ۱۸ ماهگی از بین می رود.
متوسط
این نوزادان علاوه بر استریدور دارای علایم زیر نیز هستند:
- مشکلات تغذیه ای اما همراه با وزن گیری و رشد، نیازمند مداخلات گفتار درمانی بلع در شرق تهران.
- هنگام غذا خوردن، بالا آوردن غذا به صورت استفراغ یا تف کردن
- احساس خفگی هنگام غذا خوردن
- ریفالکس
- کبودی
در این نوزادان نیز استریدور معمولاً بین ۱۲ تا ۱۸ ماهگی از بین می رود. اما ممکن است این کودکان به درمان ریفلاکس نیاز داشته باشند. اسید معده اگر به قسمت فوقانی مری و حنجره برسد، می تواند باعث تورم بافت نرم بالای چین های صوتی شود.
شدید
این نوزادان علاوه بر استریدور علایم زیر را نیز دارا هستند:
- مشکلات تغذیه ای
- عدم وزن گیری
- بالا آوردن غذا
- ریفلاکس
- خفگی هنگام غذا خوردن
- کبودی
- قطعی تنفس موقت شدید، این کودکان به گفتار درمانی بلع نیاز دارند.
- مشکلات قلبی و ریوی به دلیل مزمن بودن سطح اکسیژن خون
توجه داشته باشید که علائم تنفسی در این کودکان به حدی شدید است که نیاز به اقدامات اورژانسی دارند. فقط یک تا ده درصد نوزادان دارای اختلال بلع از نوع شدید هستند و نیاز به درمان جراحی دارند. در ادامه هم به علائم ویژه اختلال بلع کودکان می پردازیم.
علائم ویژه اختلال بلع در کودکان
در اینجا به تعدادی از علائم اختلال بلع در کودکان اشاره می کنیم.:
- گریه کردن یا بهانه زیاد گرفتن هنگام غذا خوردن
- مشکل در مکیدن شیر مادر یا شیشه شیر
- در موقع خوردن یا نوشیدن در تنفس مشکل دارد. (عدم هماهنگی بین خوردن و تنفس)
- امتناع از خوردن و یا نوشیدن و تلاش برای دوری از این کار که به گفتار درمانی بلع نیازمند است.
- فقط میل به خوردن غذاهایی با بافت های خاص مانند غذاهای ترد یا نرم
- کم بودن وزن کودک
- عوق زدن یا سرفه کردن زیاد هنگام غذا خوردن
- آبریزش شدید دهانی با خروج غذا یا مایعات از دهان یا بینی
- قطع تنفس و تغییر رنگ پوست هنگام غذا خوردن (احساس خفگی هنگام غذا خوردن)
- تولید صدای خلطی و یا خش دار در هنگام غذاخوردن و یا بعد از غذا
- بیرون ریختن غذا از دهان و یا استفراغ کردن زیاد
- مشکل در بلع یا مکیدن
نکته مهمی که باید به آن توجه داشته باشید این است که تشخیص اختلال در بلع کودکان به عهده پزشک متخصص و درمانگر است. درواقع، علائم هر کودک می تواند متفاوت باشد و همه علایم در همه کودکان دیده نمی شود. حتی ممکن است کودک، فقط یکی از علائم را داشته باشد.
از طرف دیگر این نشانه ها در ده روز ابتدایی زندگی کودک پدیدار می شوند و در ماه های اول زندگی بدتر می شوند. پس با مشاهده هر یک از علائم بالا، توصیه می کنیم به جای نگرانی، با مراجعه به کلینیک گفتار درمانی شرق در تهران، در صورت تشخیص هرگونه مشکل در بلع، از خدمات این مرکز بهره مند گردید.
دلایل اختلال در بلع
- نارس بودن
- اختلال تنفسی
- مشکلات تنفسی
- اختلالات دستگاه گوارش
- اختلالات عصبی
- ناهنجاری های مادرزادی
- مشکلات قبل از تولد
پیدا کردن علت اصلی اختلال بلع برای درمان اختلال بلع، بسیار مهم است. مشکل بلع از بدو تولد می تواند شروع بشود ولی ممکن است از زمانی که کودک شروع به غذا خوردن می کند آشکار تر شود.
بهترین روش درمان اختلال بلع
گفتار درمانی بلع یکی از بهترین روش های درمانی اختلال بلع در کودکان و بزرگسالان است. توجه داشته باشید، درمانگران تنها در زمینه صحبت کردن تخصص ندارند، بلکه در تمانم زمینه هایی که به دهان، گفتار و زبان مربوط می شود، تکنیک های خاصی را اجراء می کنند.
گفتار درمانگر در ابتدا، آزمایش ها و ارزیابی های اولیه را که مربوط به اختلال بلع در کودک می شود را انجام می دهد. سپس بهترین تکنیک ها را که شامل مداخلات رفتاری، درمان های حرکتی و دهانی، استراتژی های تغذیه و تکنیک های اصلاح رژیم غذایی مربوط به کودک را ارائه می کند.
توجه داشته باشید که این تمرینات و تکنیک ها مختص به هر کودک است تا خطرات و عوارض مشکلات بلع در کودک به حداقل برسد. این تکنیک ها بسته به شدت بیماری کودک در طول درمان به بهبود اختلال در بلع کمک می کنند.
توجه داشته باشید که گفتار درمانی بلع فقط مختص کودکان نبوده و آسیب شناسان گفتار و زبان (گفتاردرمانگران) بزرگسالان مبتلا به دیسفاژی، نقشی اساسی در ارزیابی، درمان و مدیریت اختلالات بلع این افراد بازی می کنند.
گفتار درمانگران همراه با سایر اعضای تیم پزشکی مانند متخصصان گوارش، فیزیوتراپ ها و جراحان سر و گردن می توانند با تعیین پوزیشن مناسب غذا خوردن، تمرینات و تکنیک های مختلف شرایط را به سمتی هدایت کنند که بیمار بتواند استقلال و بهبود نسبی خود را بازیابد.
لازم است بدانید، گفتار درمانگران مرکز گفتار درمانی شرق در خیابان دماوند برای تشخیص علائم دیسفاژی مری و معده آموزش های خاص دیده اند که می توانند در صورت نیاز، بیمار را به متخصص مناسب ارجاع دهند.
تاثیر گفتاردرمانی بلع یا دیسفاژی
درمان اختلال بلع برای هر فرد می تواند بر اساس علل، علائم و حتی نوع دیسفاژی متفاوت باشد. گفتاردرمانگران برای بهبود ایمنی در بلع، برنامه درمانی را تهیه می کنند. این برنامه همان طور که قبلاً اشاره کردم از تغذیه تا هیداراتاسیون بیمار را حمایت می کند. هدف از گفتار درمانی بله هم بهبود کیفیت زندگی و ارتقای آن در بیمار است.
روش هایی که درمانگران پیشنهاد می دهند شامل رژیم غذایی یا حتی نگه داشتن سر و گردن می شود و حتی گفتاردرمانی، آموزش های تمرینات عضلانی برای قورت دادن را هم شامل می شود. همچنین، بیشتر این تمرین ها به تقویت زبان کمک می کنند.
همان طور که می دانید، بلع فرآیندی پیچیده است که شامل هماهنگی بین چندین گروه عضلانی می شود.این عضلات برای فشار دادن غذا به داخل گلو و معده استفاده می شوند. تمریناتی که در گفتار درمانی بلع توصیه و استفاده می شوند ،به افزایش کنترل روی این عضلات کمک می کنند.
مرکز گفتاردرمانی شرق تهران
گفتار درمانی بلع در خیابان دماوند تهران در روند درمان اختلال بلع، یک ارزیابی جامع از کودک شما انجام می دهد تا مشخص شود آیا کودک شما دارای اختلال بلع هست یا خیر. روند ارزیابی به این صورت است:
- تاریخچه گیری
- معاینات بالینی
- آزمایشات ابزاری
پس از پرسش و پاسخ های تاریخچه گیری، معاینات بالینی شروع می شود که روند آنها به شرح زیر است. معاینه بالینی را می توان به دو بخش کلی تقسیم کرد:
- معاینه ساختار و عملکرد اندامهای دهانی (Oral Exam)
- مشاهده مستقیم عمل بلع در بیمار
معاینه بالینی، در واقع نقشه ای است که می تواند راه تشخیص و درمان اختلالات بلع را برای درمانگر ترسیم کند.
- درمان اختلال بلع
بعد از ارزیابی کامل مطابق نظر گفتاردرمانگر درمان به صورت مداخله مستقیم یا غیر مستقیم انجام می شود. نقش والدین در روند درمان بسیار مهم است آنها باید به علایم کودک و نوزاد خود آگاه و هشیار باشند.
برای دریافت هرگونه اطلاعات، مشاوره یا آغاز درمان، توصیه می کنیم از طریق وب سایت کلینیک توانبخشی همراه در شرق تهران با شماره تلفن های درج شده تماس بگیرید.
اهداف بلند مدت گفتار درمانی بلع کودکان
- رشد مهارت های دهانی- حرکتی متناسب با سن
- کاهش حساسیت دهانی
- تغذیه دهانی مواد غذایی ضروری بدون آسپیراسیون
- تغذیه دهانی همراه با تغذیه غیردهانی برای اطمینان از تغذیه کافی
اهداف کوتاه مدت گفتار درمانی بلع در کودکان
- ثابت شدن وضعیت آرام برای آمادگی تغذیه
- ثابت شدن وضعیت هوشیاری برای آمادگی تغذیه
- دست یابی به پوزیشن مناسب برای بلع
- کاهش حساسیت دهانی به لمس
- کاهش حساسیت دهانی به دما
- افزایش خودآگاهی از مهارت های دهانی
- بهبود مهارت های دهانی حرکتی
- تثبیت مهارت های جویدن
- افزایش تنوع و بافت غذاهای دریافتی
نتیجه گیری
در این مقاله به اختلال بلع، علائم و روش درمان آن در گفتار درمانی بلع اشاره کردیم. در این زمینه کلینیک توانبخشی همراه در خیابان دماوند، یکی از معتبرترین مراکز است. یکی از خدماتی که به صورت تخصصی در این مجموعه ارائه می گردد، گفتار درمانی برای کودکان به اختلال بلع است.
گفتار درمانگران، ابتدا کودک را معاینه و سپس در صورتی که از ابتلای او به دیسفاژی مطمئن شوند، روش های درمانی مناسب را پیشنهاد می دهند. بنابراین اگر فکر می کنید که کودک شما علائمی از اختلال در بلع را بروز می دهد، به این مرکز مراجعه و از خدمات گفتاردرمانی کلینیک ما استفاده کنید.
بدون دیدگاه